Ortaokul Fen Bilimleri Öğretim Programı'nda sıfır atık yaklaşımı ve ilkelerinin yeri

Abstract

Sıfır atık yaklaşımı, son dönemde ülkemizin de üzerinde önemle durduğu ve yaygınlaştırmaya çalıştığı ulusal ve uluslararası çevre politikalarından birisidir. Bu araştırmanın amacı, 2018 yılı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’ndaki sıfır atık ile ilgili kazanımları belirlemek ve bu kazanımlarda yer alan sıfır atık ilkelerinin durumunu ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme deseni kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizden faydalanılmıştır. Araştırma süresince bulgular üç farklı uzmana kontrol ettirilerek çalışmanın güvenirliği artırılmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda sıfır atık ile ilgili kazanımlara 5., 6., 7., ve 8. sınıf seviyesinde yer verildiği, en fazla kazanımın 8. sınıf düzeyinde, sonra 5. sınıf düzeyinde olduğu, en az kazanımın ise 6. sınıf düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. 6. sınıf kazanımlarının oldukça yetersiz olduğu belirlenmiştir. Kazanımların sınıf seviyelerine dağılımında belirli bir düzen olmadığı da tespit edilmiştir. Ayrıca kazanımlarda sıfır atığın en çok “Tüketme” ve “Az Tüket” ilkelerinden bahsedilirken, geri dönüşümle ilgili konulardaki eksiklikler fark edilmiştir. “Değerlendir” ve “Değiştir” ilkelerine ise yeterince yer verilmediği, hatta buna yönelik kazanım ve konuların oldukça yetersiz olduğu da elde edilen bulgulardandır. Eksik olan konu ve ilkelere yeni öğretim programında yer verilmesi ve eğitimcilerin ders sırasında bu konulara yer vermesi hem sıfır atık yaklaşımın yaygınlaşmasını sağlayacak hem de sıfır atıkla ilgili eksik ve yanlış öğrenmelerin önüne geçecektir.

The zero waste approach is one of the national and international environmental policies that our country has emphasized and tried to spread recently. The aim of this research is to determine the achievements related to zero waste in the 2018 Science Curriculum and to reveal the status of zero waste principles in these achievements. In the research, document analysis design, one of the qualitative research methods, was used. Content analysis and descriptive analysis were used in the analysis of the data. During the research, the findings were checked by three different experts to increase the reliability of the study. As a result of the research, it was determined that the achievements related to zero waste were given at the 5th, 6th, 7th, and 8th grade levels, the highest achievement was at the 8th grade, then the 5th grade, and the least achievement was at the 6th grade. It was determined that the 6th grade achievements were quite inadequate. It has also been determined that there is no certain order in the distribution of achievements to grade levels. In addition, while the principles of “Consume” and “Consume Less” of zero waste were mentioned the most, deficiencies in recycling issues were noticed. It is also among the findings that the principles of "Evaluate" and "Change" are not included enough, and that the achievements and subjects related to this are quite inadequate. Including the missing subjects and principles in the new curriculum and the educators including these subjects during the lesson will both ensure the spread of the zero waste approach and prevent incomplete and wrong learning about zero waste.