16 ve 17. yüzyıl yaprak ve Hatayi motifli Osmanlı kaftanlarından esinlenilen ev tekstil tasarımları ve örnek uygulama

Abstract

13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar asırlar boyu varlığını sürdüren Osmanlı Devleti, yükseliş dönemi ile kumaş sanatında da altın çağını yaşamış ve 16. yüzyılda en önemli eserleri vererek sanatta doruk noktasına ulaşmıştır. Dokunan kumaşlar temel ihtiyaçlar dışında manevi bakımdan da önem taşımış, devletin güç ve ihtişamını içeren simge unsuru olmuşlardır. Çalışmada kaftanlar üzerindeki desen ve renk uyumundan esinlenilerek “Hanedan” konulu özgün ev tekstil koleksiyonu ve örnek uygulama yapılması amaçlanmıştır. Bu çalışmanın teorik içerik bölümü online ve yazılı kaynak taraması ile elde edilmiştir. Osmanlı kumaş sanatında bitkisel motiflerin yeri açıklanmış ve en parlak dönem olan 16. yüzyılda geçen süreç içinde Osmanlı kumaşlarında kullanılan bitkisel motiflerin arasında yer alan “hatayi ve yaprak” motifleri ele alınmıştır. Uygulama yöntemi kullanılan tasarım çalışmalarında “yaprak ve hatayi” motiflerinden esinlenilerek üçerli kombin şeklinde dört grup olarak toplam 12 adet özgün ev tekstili (nevresim takımı) tasarımı yapılmış ve tasarım sürecinde gelişen tüm işlem basamakları ekran görüntüsü alınarak açıklanmıştır. Çalışma, bir grup özgün nevresim takımı tasarımının baskı tekniği ile kumaş üzerine basılarak üretilebilir nitelikte olduğunu ortaya çıkarmıştır. Çalışmanın, geleneksel kültürümüzün kendine özgü motiflerinin güncel yorumla yaşatılması, bu motiflerin farklı kullanım alanlarında uygulanması, gelecek nesillere aktarılması, tasarımcılar için farkındalık yaratılması ve bu alanda ilgilenen araştırmacılar için örnek bir kaynak olması beklenmektedir.

The Ottoman Empire, which continued its existence from the 13th century to the 20th century, experienced its golden age in the art of fabric with its rising period and reached its peak in art by giving its most important works in the 16th century. Woven fabrics have become a symbol element embodying the power and magnificence of the state. In the study, it is aimed to make an original home textile collection and sample application on the theme of "Dynasty" inspired by the pattern and color harmony in the caftans. The theoretical content of this study was obtained by scanning online and written sources. The place of floral motifs in Ottoman fabric art is explained and "hatayi and leaf" motifs, which are among the floral motifs used in Ottoman fabrics in the 16th century, the most brilliant period, are conveyed. In the application method, a total of 12 original home textiles were designed in three combinations in four groups, inspired by the motifs of "leaf and hatayi", and all the process steps that developed during the design process were explained. The study revealed that a group of original home textile collection designs can be produced by printing on fabric with digital printing technique. The study is expected to be useful in keeping the unique motifs of our traditional culture alive with the current interpretation, applying these motifs in different areas, transferring them to future generations, to be an exemplary resource for interested researchers and designers.