Cumhuriyet’in modern ve mutsuz kadınları: çağdaş Türk resim sanatında kadın imgesinin göstergebilimsel çözümlemesi

Abstract

Sanat eserleri bulundukları dönemin özelliklerini yansıtması ve sanatsal değerlerinin yanı sıra toplumsal hafızayı oluşturan önemli bir tarihi belge-arşiv niteliği taşırlar. Görsel belleğin önemli unsurlarından biri olan tablolar, kullandığı sembol dili bakımından iletişim biçimleri içerisinde ayrıca önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, ünlü Türk ressamların kadın konulu (portre) tabloları, Roland Barthes‟ın göstergebilimsel analiz yöntemi doğrultusunda ele alınmış olup; toplumsal yapı içerisinde öne çıkarılan kadın imgesinin belirlenmesi ve sözsüz iletişim unsurlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Ulaşılan bulgular, Türk Resim sanatında tasvir edilen kadın figürlerinin çağdaş Cumhuriyet kadınını temsil ettiği, Çağdaş Cumhuriyet kadını tasvirlerinde ise, sadelik, şıklık, bireysellik, öz saygı, özgüven gibi niteliklerin öne çıkarıldığını göstermektedir. Ayrıca kadınların kıyafet seçimlerinde görülen özgüven, şıklık, cesaret gibi niteliklerin aksine yüz ifadelerinde, hüzün, kaygı, endişe gibi duyguların öne çıktığı görülmektedir. Araştırmanın iletişim disiplini açısından farklı bir perspektif sunması nedeniyle literatüre derinlik kazandıracağı düşünülmektedir.

In addition to reflecting the characteristics of the period in which they are found and their artistic values, works of art are an important historical document-archive that forms social memory. Paintings, which are one of the important elements of visual memory, also have an important place among forms of communication in terms of the symbol language they use. In this study, women-themed (portrait) paintings of famous Turkish painters were discussed in line with Roland Barthes' semiotic analysis method; It is aimed to determine the image of women highlighted in the social structure and to reveal the elements of non-verbal communication. The findings show that the female figures depicted in Turkish Painting represent the contemporary Republican woman, and in the depictions of the Contemporary Republican woman, qualities such as simplicity, elegance, individuality, self-respect and self-confidence are highlighted. In addition, contrary to qualities such as self-confidence, elegance and courage seen in women's clothing choices, emotions such as sadness, anxiety and worry stand out in their facial expressions. It is thought that the research will add depth to the literature as it offers a different perspective in terms of communication discipline.