Üçüncü kalkınma yolu olarak iktisadi Kemalizm: anti-doktriner bir değerlendirme

Abstract

Atatürk döneminde (1923-1938) Türkiye ekonomisinde uygulanan politikalar büyük oranda belirli bir iktisadi doktrin çerçevesine oturtulmaya çalışılmıştır. Bu durum Atatürk kapitalist miydi, kapitalizmin ideolojisi liberalizme kökten bağlı mıydı, ya da komünist miydi ve ekonomide tüm sektörlerde devleti önceleyen bir yaklaşıma sahip miydi gibi soruların doğuşuna zemin hazırlamıştır. Fakat bu politikaları doktrinel bir yere oturtma gayretleri az çok bir zorlamaya işaret eder. Atatürk tarafından uygulanan iktisadi politikaların bir kopya veya doktriner görüşün temsili olarak ele alınması mümkün görünmemektedir. Atatürk’ün değişik düşüncelerden, iktisadi ve siyasal sistemlerden seçerek benimsediği ilke ve görüşleri sistematik bir yapıda ve ülke gerçekleri doğrultusunda bağdaştırmaya ve bütün bunlar arasında bir uyum sağlamaya çalışarak sentezci bir tutum ortaya koymaya çalıştığı düşünülmektedir. Çalışmanın amacı Atatürk devrimlerinin iktisadi bir çözümlemesini yapmak ve Kemalizm’in iktisadi yüzünü doktrinel bir kalıba oturtmadan anlamaya çalışmaktır. Tüm bu bağlamlarda Atatürk’ün siyasal tarihteki kamusal yaşamının ve önderlik kişiliğinin nirengi noktaları da belirlenerek, Atatürk’ün ekonomik ve sosyal nitelikteki ilkelerinin rastgele doğmuş ya da bir doktrine uydurulma çabasıyla ortaya atılmış soyut çözümler olmadığı, tarihsel koşullar altında varılmış çözümler serisinin birikimi olduğu meselesine de ışık tutulacaktır. Çalışmanın metodolojik olarak teorik ve normatif bir analiz içerdiğini ve tarihsel birincil verilere ve dönemde uygulanan kamu politikalarına dayandırıldığını vurgulamak yerinde olur.

The policies implemented in the Turkish economy during the Atatürk period (1923-1938) were mostly tried to be placed within the framework of a specific economic doctrine. This situation paved the way for the emergence of questions such as whether Atatürk was a capitalist, whether capitalism's ideology was fundamentally tied to liberalism or was communist, and whether he had an approach that prioritized the state in all sectors of the economy. However, efforts to place these policies in a doctrinal place indicate more or less a challenge. It does not seem possible to consider the economic policies implemented by Atatürk as a copy or a representation of the doctrinal view. It is thought that Atatürk tried to reconcile the principles and views that he adopted by choosing from different thoughts, economic and political systems in a systematic structure, in line with the realities of the country, and to put forward a synthesizing attitude by trying to achieve a harmony between all these. The study aims to analyze Atatürk's revolutions and try to understand Kemalism’s economic face without placing it in a doctrinal pattern. In all these contexts, the triangulation points of Atatürk's public life and leadership personality in political history were also determined, and it was decided that Atatürk's economic and social principles were not abstract solutions that were born randomly or tried to fit a doctrine but were the accumulation of a series of solutions reached under historical conditions. It would be appropriate to emphasize that the study includes a methodological theoretical and normative analysis based on primary historical data and public policies implemented in the period.