Erken Cumhuriyet döneminde çocukluğun inşası ve bir araç olarak çocuk edebiyatı

Abstract

Erken cumhuriyet döneminde, ülke nüfusunu nicelik olarak artırırken niteliğinin iyileştirilmesi de önemli bir husus olmuştur. Bu noktada “nasıl bir nesil istiyoruz” sorusunun cevaplanması ve modern çocuğun inşasına başlanması gerekli görülmüştür. Kurucu ve koruyucu Gazi imgesine sahip çıkan, cumhuriyetin değerleri ve Atatürk inkılaplarına bağlı bir nesil yetiştirmek, genç cumhuriyetin temel amaçlarından birisi olmuştur. Bununla beraber, bilimsel bakış açısına sahip, kültürel anlamda kendini geliştirip sanatla besleyen, sosyal hayatında modern davranışları benimsemiş, dürüst, çalışkan, yardımlaşmaya önem veren, eşitlikçi, cumhuriyete sadık, giyim kuşamında modern ve beden sağlığına dikkat eden yeni bir nesil yetiştirilmesi hedeflenmiştir. Tüm bu gelişmeler dahilinde edebiyatın etkin bir araç olarak kullanılması da kaçınılmaz olmuştur. Bu çalışmanın temel amacı Himaye-i Etfal Cemiyeti külliyatında yer alan Çocuk Ansiklopedisi‟ni incelemek ve erken cumhuriyet döneminde çocukluğun inşası üzerine değerlendirmelerde bulunmaktadır. Çalışmada doküman inceleme yöntemi kullanılmış; yapılan içerik analizi sonucunda elde edilen veri kodlanarak çözümlenmiştir. İncelenen ansiklopedide bilim ve aklın gücü ön plana çıkartılmış, ekonomik anlamda gelişmenin en önemli öncülerinden birisi olan teknolojinin önemi vurgulanmış, coğrafya, biyoloji, fizik gibi bilimler temelinde konular aktarılmış, doğa ve insan sevgisi üzerinde durulmuştur. Ülkeyi çağdaş medeniyet seviyesine ulaştıracak olan yeni nesil, dünyadaki değişimlere ve yeniliklere ayak uydurabilecek bilgi ile donatılmaya çalışılmış; bunu yaparken milli duyarlılık korunmuştur. Bugün yüz yaşında olan Türkiye Cumhuriyeti‟nin bu denli sağlam temeller üzerinde oturmasının sebebinin cumhuriyetin ilk yıllarında izlenen politikalarla ilgili olduğu düşünülmektedir.

With the establishment of the republic, it was deemed necessary to start the construction of the modern child. It was aimed to raise a new generation that was loyal to the values of the republic and Atatürk's reforms; has a scientific perspective, self-development in the cultural sense, adopting the modern world, honest, hardworking, and paying attention to health. To reach these goals, it was inevitable to use literature as an effective tool. The main purpose of this study is to examine the Child Encyclopedia in the corpus of the Himaye-i Etfal Society and to make evaluations on the construction of childhood in the early republican period. As a result of the content analysis, the findings show that the encyclopedia emphasizes the power of science and the importance of technology; also focuses on science-based subjects and underlines the love of nature. The new generation, which will raise the country to the level of contemporary civilizations, has been tried to be equipped with the knowledge that can keep up with the changes and innovations in the world by adhering to national sensitivity. It is thought that the hundredyear-old Republic of Türkiye, sitting on such solid foundations today, is related to the policies followed in the early republican period.