Tarihi türküler bağlamında şıpka muharebeleri

Abstract

Osmanlı Devleti, 19.yüzyılda Batı’daki topraklarının önemli bir bölümünü çeşitli savaşlarda kaybetmiştir. Yaşanan zorlu muharebeleri bünyesinde bulunduran 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı) bu savaşlardandır. Osmanlı’nın Batı’daki topraklarının bir bölümünü kaybettiği savaşta, Şıpka Geçidi önemli gelişmelere sahne olmuştur. Osmanlı ve Rus orduları Şıpka Muharebelerinde önemli kayıplar vermiştir. 93 Harbi ve içerisinde yaşanan Şıpka Muharebeleri, günümüzde bir kısmı yaşamaya devam eden çeşitli türkülere de konu oluşturmuştur. Anadolu ve Balkan coğrafyasında söylenmeye devam eden türkülerde savaşın sosyal boyutu, cephe gerisinde yaşanan hayat ve cepheye dair bilgiler yer almaktadır. Sözlü kültür ürünü olan türküler yoluyla bu bilgiler gelecek kuşaklara taşınmaya ve sözlü tarihe kaynak oluşturmaya devam etmektedir. Türkülerin sözlü tarih araştırmaları için kaynak oluşturması konusu, üzerinde çok fazla araştırma yapılmamış, araştırılmaya muhtaç bir konudur. Çalışmanın çıkış noktası, halk bilimi ve tarih disiplinlerinin, akademik açıdan üzerinde durmadığını tespit ettiğimiz Şıpka türkülerinin, kültürel ve sözlü tarih kaynağı olarak değerine vurgu yapılmasıdır. Makalede; Şıpka Muharebeleri’ni anlatan türkü metinlerinden hareketle, söz konusu türkülerin odak noktasını oluşturan tarihi olaylar ve bunların türkülere yansıması ele alınmaktadır. Ayrıca, bu çalışmada, literatürden elde edilen bilgi, metin ve görsel verilerden yararlanılarak Şıpka muharebelerinin gerçekleştiği fiziki, siyasi, sosyal koşullar tespit edilmekte; bu koşulların metinlerde hangi ifadelerle dile getirildiği ortaya konulmaktadır. Buna ek olarak, türkü metinlerinin yazılı tarih kaynaklarıyla uyumu, günümüzde canlı olarak varlığını koruma durumu, yapısal ve müzikal özelliklerinin tespiti amaçlanmaktadır.

The Ottoman Empire lost a significant part of its territory in the West in various wars in the 19th century. The 93 War (1877-1878 Ottoman-Russian War), which includes the difficult battles, is one of these wars. In the war in which the Ottoman Empire lost part of its territory in the West, the Shipka Pass witnessed significant developments. The Ottoman and Russian armies suffered significant losses in the Battles of Shipka. 93 War and the Battles in Shipka have also been the subject of various types of folk songs, some of which continue to live today. In the folk songs that continue to be sung in Anatolia and the Balkan geography, there are information about the social aspect of the war, the life behind the battlefront and in the battlefront. Through folk songs, which are the products of oral culture, this information continues to be carried to future generations and to form a source for oral history. The issue of Turkish folk songs creating resources for oral history research is an issue that has not been researched much and needs to be researched. The starting point of the study is to emphasize the value of Shipka folk songs, which we have determined that folklore and history disciplines do not emphasize academically, as a source of cultural and oral history. Based on the folk song texts describing the Battles of Shipka, the historical events that constitute the focus of these folk songs and their reflection on the folk songs are discussed in the article. In addition, in this study, physical, political and social conditions in which Shipka battles took place are determined by using the information, text and visual data obtained from the literature; it is revealed with which expressions these conditions are expressed in the texts. In addition, it is aimed to determine the compatibility of folk song texts with written historical sources, the status of preserving their existence alive today, and their structural and musical characteristics.