Katılım finans gelişimi ile enerji tüketimiyenilenebilir enerji etkileşimi: Seçilmiş ülkelerden kanıtlar

Abstract

Bireylerin hayatlarını sürdürebilmelerinde ve işletmelerin de mal ve hizmet üretebilmelerinde enerji kullanımına ihtiyaç vardır. Enerji, genel olarak yenilenebilir ve tükenir enerji olmak üzere iki kategoride ele alınmaktadır. Günümüzde petrol ve gaz gibi sınırlı bir kaynak olan ve yenilenemeyen enerji kullanımı birçok alanda yaygın olarak kullanılmaya devam etmektedir. Bundan dolayı alternatif enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasındaki yüksek finansal bütçe dikkate alındığında ve ülkelerin sahip oldukları kaynaklarını verimli bir şekilde kullanmasında finans sektörü önemli bir rol oynamaktadır. Etkin bir finans sektörü ile daha düşük oranda kredi temini, kaynakların ve enerjinin tasarruflu kullanımı, risklerin yönetilmesi ve işletmelerin üretim süreçlerinde çevre dostu teknikleri kullanması gibi birçok alanda gelişim kaydedilebilmektedir. Enerji tüketimini azaltma hedefi ve alternatif enerji kaynaklarının kullanımında yüksek sermaye yatırımı ihtiyacı nedeniyle yenilenebilir enerji kaynaklarında geleneksel enerji kaynaklarına göre daha fazla sermaye kullanımı görülmektedir. Yenilenebilir enerji bir ülkenin petrol ve gaz gibi ithal enerji ürünlerine olan bağımlılığını azaltmada önemli rol oynayabilmektedir. Dolayısıyla yenilenebilir enerji yatırım projelerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında borç ve sermaye finansmanını kolaylaştırmak için güçlü bir finansal yapıya ihtiyaç vardır. Bu bağlamda, finansal sektörün önemli bir bileşenini oluşturan katılım finans sektörü de iklim finansmanı çerçevesinde özellikle yenilenebilir enerji, iklime dayalı tarım, kentleşme, su ve ulaşım gibi alanlarda yeşil yatırım finansmanına giderek daha fazla önem vermektedir. İslami Finans Gelişim Raporu’na göre küresel katılım finans varlıkları 2021 yılında 3.9 trilyon dolar olarak gerçekleşirken 2026’da 5.9 trilyon dolara yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu bilgiler çerçevesinde, çalışmada katılım finans alanında önde gelen ve ampirik çalışma için analiz verilerine erişilebilen Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Türkiye örneklemi üzerinde katılım finans gelişimi ile enerji tüketimi ve yenilenebilir enerji etkileşiminin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Analiz edilen ülkeler belirlenirken İslami Finansal Hizmetler Kurulu tarafından yayımlanan İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporu referans alınmıştır. Çalışmanın temel amacı doğrultusunda üç adet panel veri modeli kurulmuştur. Modellerde enerji tüketimi, karbon emisyonu ve yenilenebilir enerji kullanımı bağımlı değişkenler olarak kullanılırken katılım finans gelişimi ve kişi başı gayri safi yurtiçi hasıla bağımsız değişkenler olarak analiz edilmiştir. Katılım finans gelişimi göstergesi olarak analiz edilen ülkelerdeki katılım finansa erişim, toplam katılım finans varlıkları ve likit varlıklar ele alınmıştır. Ampirik çalışmadaki değişkenlere ait veriler, 2013-2019 periyodundaki yıllık verilerden oluşmaktadır. Panel veri analizi kapsamında öncelikle varsayımlar test edilmiş ve ardından havuzlanmış modelin tahmin edilmesine yönelik Breush-Pagan testi yapılmıştır. Bu testin ardından modelin havuzlanamayacağı ve sabit etkiler ile rassal etkiler modelleri arasındaki seçim için Hausman testi uygulanmıştır. Araştırma modelleri için yapılan panel veri analizi sonucunda enerji tüketimi ile katılım finans varlıkları arasında pozitif yönlü ilişki tespit edilirken katılım finansa erişim ile enerji tüketimi arasında negatif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Öte yandan yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ile katılım finans varlıkları arasında pozitif yönlü ilişki belirlenirken, katılım finansa erişim ile yenilenebilir enerji arasında istatistiksel olarak negatif yönlü bir ilişki ortaya koyulmuştur. Başka bir ifade ile analiz edilen ülkelerdeki katılım finans varlıkları ve katılım finansa erişim enerji tüketimini istatistiksel olarak etkilemektedir. Sonuç olarak elde edilen bulgular, katılım finansman kaynaklarının çevresel yatırım alanları için daha kolay erişilebilir olmasına işaret etmektedir. Ayrıca bulgular, katılım finansman ile enerji verimliliğini arttıran ve enerji tüketimini azaltan alternatif enerji kaynaklarına daha fazla ağırlık veren politikaların geliştirilmesi gerekliliğine işaret etmektedir.

Individuals require energy consumption to sustain their lives, while businesses need it to produce goods and services. Energy is generally categorized as either renewable or nonrenewable. Currently, the usage of non-renewable energy sources such as oil and gas, which are limited and non-renewable, is still widely prevalent in many areas. Therefore, the financial sector plays a crucial role in the widespread adoption of alternative energy sources, considering the high financial budget involved and the efficient use of the resources that countries possess. With an efficient financial sector, the Islamic Financial Services Industry Stability Report published by the Services Board is taken as a reference. Toward the main objective of the study, three panel data models have been established. While energy consumption, carbon emission and renewable energy usage are used as dependent variables in the models, participation in finance development can contribute to progress in various areas such as credit provision, efficient use of resources and energy, risk management, and the use of eco-friendly techniques in the production processes of businesses. Due to the need for high capital investment in reducing energy consumption and using alternative energy sources, renewable energy sources are seen as more capital-intensive than traditional energy sources. Renewable energy can significantly reduce a country's dependence on imported energy products such as oil and gas. Therefore, there is a need for a strong financial structure to facilitate debt and equity financing for the development and widespread adoption of renewable energy investment projects. In this context, the participation finance sector, which is an important component of the financial sector, is increasingly giving more importance to green investment financing, particularly in areas such as renewable energy, climate-based agriculture, urbanization, water, and transportation, under the framework of climate finance. In line with the Islamic Finance Development Report, global participation finance assets amounted to $3.9 trillion in 2021, estimated to rise to $5.9 trillion in 2026. In this context, the study aims to examine the interaction between participation finance development, energy consumption, and renewable energy in the United Arab Emirates, Indonesia, Kuwait, Saudi Arabia, and Turkey, which are leading countries in the field of participation finance and have accessible empirical data for analysis purposes. The countries analyzed were selected based on Islamic finance, liquid assets and per capita gross domestic product as independent variables. Access to Islamic finance and total Islamic finance assets in the analyzed countries were considered indicators of Islamic finance development. The data for the variables in the empirical study were obtained from annual data for the 20132019 period. Assumptions were tested first in the panel data analysis, followed by the Breusch-Pagan test for estimating the pooled model. After this test, the Hausman test was applied to choose between the fixed effects and random effects models, and it has been found that the model cannot be pooled. As a result of the panel data analysis conducted for the research models, a positive relationship was found between energy consumption and participation finance assets, while a negative relationship was detected between participation finance access and energy consumption. On the other hand, a positive relationship was found between the use of renewable energy sources and participation finance assets, while a statistically negative relationship was identified between participation finance accessibility and renewable energy. In other words, in the analyzed countries, participation in finance assets and accessibility statistically affect energy consumption. As a result, the findings suggest that participation finance sources are more easily accessible for environmental investment areas. It also points to the need to develop policies that give more weight to alternative energy sources that increase energy efficiency and reduce energy consumption through participation financing.