The Passive Morpheme in Kazakh

Abstract

As it is the case for some other Turkic languages, the so-called passive morpheme -l in Kazakh has two different functions. One function of it is to make a verb passive and the other function is to mark a transitive verb as intransitive. The fact that some sporadic verb forms in Kazakh marked with two passive morphemes, namely -l and –n, and also that the morpheme cluster –lXn is utilized to derive passive and intransitive verb stems in Old and Middle Turkic (Middle Turkic is represented here with Divan ü Lügati’t Türk) suggest that once existed two separate morphemes, namely -l and -n (which can be argued that it is represented by -lXn in OT and MT) for passivizing and intransitivizing verbs. In later stages of the language, however, as we find in Kazakh (and also in Turkish and other Turkic languages) these two separate functions have been collapsed into one and carried out by a single morpheme, i.e., the so called passive morpheme -l.

Diğer bazı Türk dillerinde olduğu gibi Kazakçada da edilgenlik eki olarak adlandırılan –l ekinin iki ayrı işlevi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi eylemi edilgenleştirmek, ikincisi ise geçişli eylemlerden geçişsiz eylemler yapmaktır. Nadir olarak, Kazakçada bazı fiil gövdelerinin edilgenlik eki olarak adlandırılan –l ve –n eklerinin her ikisini de bulundurması ve ayrıca–lXn birleşik morfeminin Eski ve Orta Türkçede hem edilgen ve hem de geçişsiz fiil gövdeleri türetmede sıkça kullanılması bir zamanlar edilgenlik ve geçişsizlik için kullanılan –l ve –n olmak üzere iki ayrı ekin varlığını düşündürmektedir. Türk dilinin sonraki dönemlerinde ise bu farklı eklerle ifade edilen iki ayrı işlev, yani edilgenlik ve geçişsizlik birleşerek Kazakçada olduğu gibi tek bir ekle, yani edilgenlik eki olan –l ile ifade edilmeye başlanmış olmalıdır.