Balıkesir Örneğinde Geleneksel Kırsal Avlu Duvarı

Abstract

Kültürü anlamanın ve açıklamanın en önemli araçlarından biri peyzaj incelemeleridir. Her peyzaj kendisini yaratan kültürü yansıtır. Geleneksel kırsal peyzajın ayırt edici unsurlarından biri de avlu duvarlarıdır. Avlu duvarlarının yapı malzemesi, inşa tekniği ve yüksekliği kısa mesafelerde değiştiği için ilk göze çarpan peyzaj unsurudur. Türkiye’nin geleneksel kırsal avlu duvarı binlerce yıllık kültürel birikimin sonucu olarak biçimlenmiştir. Öncelikle geleneksel kırsal Türk evini dış dünyadan ayıran mekansal ve sembolik ayırım aracıdır; evi ve aileyi dışarıdan korur; aile ve kadın için mahremiyet sağlar. Günümüzde ise modern çağın popüler kültürüne göre yeniden şekillenmeye başlamıştır. Popüler kültürün çıkış merkezi olarak şehirlere yakın olan kırsal alanlarda bu bozucu kültürel değişim hızlı iken, şehir ile ilişkilerin zayıf olduğu şehirden uzak dağlık-tepelik alanlarda geleneksel avlu duvarı peyzajı nispeten orijinalliğini korumuştur. Balıkesir çevredeki dağlık-tepelik alan kırsal yerleşmelerinde geleneksel avlu duvarı taşların üst üste yığılması ile oluşturulmuş, üzerine kuru çalı sıralanmıştır. Avlu duvarı alçaktır; dayanıksızdır; estetik kaygı sezilmez; ses ve göz mahremiyeti sağlamaz. Balıkesir ovası kırsal yerleşmelerinde ise avlu duvarı çoğunlukla tuğladan yapılmış olup yüksektir; dayanıklıdır; sıvalı ve boyalıdır; ses ve göz mahremiyeti sağlar.

One of the most important tools of understanding and explaining a culture is the examination of cultural landscape. Each landscape reflects the culture that created it. One of the determinants of the traditional rural landscapes is courtyard walls. Because the construction material, technique, shape and types of walls change in short distances, they appear to be the most striking features of rural landscape. The traditional rural courtyard walls throughout Turkey have been shaped as a result of a long cultural accumulation. These walls, first of all, separates the traditional Turkish house spatially and symbolically from the outside world; protect the family from external threats; and provide a private space for the family and especially for women. The traditional walls have been affected by the popular culture of modern times. Distance plays an important role in this change. There is a considerable change in courtyard walls in places close to city center, and the walls maintain their original forms where they exposed to minimum effect in places that has limited interaction with the cities, the places the popular culture has originated. In rural settlements located in mountainous-hilly areas away from the city center in Balıkesir, the courtyard walls are built by dry stones and topped by dried bush. The walls are short and lack durability; no esthetic concern observed and do not provide complete privacy for the eye and voice. In Balıkesir plane, on the other hand, the walls are built from brick; they are high, durable, plastered, and painted. They also provide a complete privacy for the eye and voice.