Finansal Raporlamada Kullanılan Değerleme Ölçülerinde Gerçeğe Uygun Değerin Tespiti

Abstract

Finansal tablo unsurlarının değerlemeye tabi tutulması sonucu finansal raporlamada kullanılan bilgiler bu süreçten etkilendiği gibi, aynı zamanda finansal bilgi kullanıcılarının tamamını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir. Böylece, değerleme süreciyle birlikte, finansal tablo unsurları ve işletmenin faaliyet sonuçları etkilenmekte olup, işletme ile ilgili tarafların doğru bilgi almasına neden olmaktadır. Türkiye Muhasebe Standartları(TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları(TFRS)’nın yayınlanmasıyla birlikte, değerleme konusuna yeni ölçüler ilave edilmiştir. Finansal raporlamada kârın doğru olarak tespit edilebilmesi için finansal tablo unsurlarının gerçeğe uygun değerlerinin tespit edilmesi önem arz etmektedir. TMS ve TFRS’lerde bahsedilen değerleme ölçülerinden en yaygın olarak atfedilen gerçeğe uygun değer ve bunun tespiti çalışmamıza esas teşkil etmektedir. Geleneksel muhasebedeki tarihi maliyet yaklaşımı, günümüzde finansal bilgi kullanıcılarının ihtiyaç duyduğu veri ve bilgileri üretmekte yetersiz kaldığından, muhasebede tarihi maliyet yaklaşımı dışında gerçeğe uygun değer yaklaşımının geliştirilmesine neden olmuştur. TMS ve TFRS’lerde gerçeğe uygun değer kavramına sıkça atıfta bulunulmakla birlikte, varlık ve borçların gerçeğe uygun bir biçimde ölçümlenmesi, değerlenmesi ve finansal tablolarda sunulmasının ve finansal tablo kullanıcılarının bilgi ihtiyacının en iyi şekilde karşılanması amaçlanmıştır. Söz konusu standartlarda, varlık ve borçların değerlemesinde gerçeğe uygun değer olarak ifade edilen değerin kullanılması öngörülmekte olup, bu değer varlıkların özelliğine göre birbirinden farklılık arz etmektedir. Çalışmamızda, gerçeğe uygun değerin tespiti; Stoklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 2), Maddi Duran Varlıklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 16), Kiralama İşlemlerine İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 17), Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanmasına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 20), Varlıklarda Değer Düşüklüğüne ilişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 36), Maddi Olmayan Duran Varlıklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 38), Finansal Araçlar: Sunum, Değerleme ve Açıklamalara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 32, TMS 39, TFRS 7), Yatırım Amaçlı Gayrimenkullere İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 40), Tarımsal Faaliyetlere İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’nda (TMS 41), Hisse Bazlı Ödemelere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı’nda (TFRS 2), İşletme Birleşmelerine İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı’nda (TFRS 3), Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5) bazında ele alınmıştır.

Information used in financial reporting is affected by the valuation of financial statement elements on one hand and directly or indirectly affect all financial information users on the other hand. By this way, financial statement elements and operation results of the enterprise are affected by the valuation process, which enables provision of accurate information to the parties related to the enterprise. With the enactment of Turkish Accounting Standards(TMS) and Turkish Financial Reporting Standards (TFRS)’s, additional criteria have been introduced in the field of valuation. Fair valuation of the financial statement elements is of great importance for the accurate profit calculation to be made in the scope of financial reporting. Fair valuation, the most common valuation criteria specified in both TMS’s and TFRS’s, constitutes the basis of the present study. Fair value approach has been developed since the historical cost approach adopted in the traditional accounting fails to produce the data and information needed by the financial information users. Referred to many times in TMS’s and TFRS’s, fair valuation ensures fair measurement, valuation and presentation in financial statements of the assets and liabilities and meeting of the information demand of the financial statement users in the best way. These standards provide for the use of fair valuations in the valuation of assets and liabilities. Fair valuation changes depending on the characteristics of the assets. In the present study, fair valuation was discussed on the basis of Turkish Accounting Standards on Inventories (TMS 2), Turkish Accounting Standards on Tangible Assets (TMS 16), Turkish Accounting Standards on Leasing Procedures (TMS 17), Turkish Accounting Standards on Accounting for Government Grants and Disclosure of Government Assistance (TMS 20), Turkish Accounting Standards on Impairment of Assets (TMS 36), Turkish Accounting Standards on Intangible Assets (TMS 38), Turkish Accounting Standards on Financial Instruments: Presentation, Valuation and Explanations (TMS 32, TMS 39, TFRS 7), Turkish Accounting Standards on Investment Property (TMS 40), Turkish Accounting Standards on Agricultural Activities (TMS 41), Turkish Financial Reporting Standards on Share-Based Payments (TFRS 2), Turkish Financial Reporting Standards on Business Merge (TFRS 3) and Turkish Financial Reporting Standards on NonCurrent Assets held for Sale and Discontinued Operations (TFRS 5).