Osmanlı İmparatorluğu’nda bütçe dengesinin gelişimi: 1643-1918

Abstract

Bütçeler, devletlerin sahip oldukları fonksiyonları yerine getirmede tarihsel süreç içerisinde önemli görevler üstlenmişlerdir. Osmanlı İmparatorluğunda bütçeler, maliye politikası aracı olmaktan ziyade hükümdar nezdinde hesaplara kesinlik kazandırmak amacı taşımış ve bütçe kayıtlarının tutulmasına önemle uyulmuştur. Bu kapsamda çalışmada Osmanlı İmparatorluğunun 1643-1918 yılları arasındaki bütçe gelir-gider miktarları ve bütçe dengesi incelenmektedir. Çalışma sonuçlarına göre İmparatorluğunun askeri ve siyasi anlamda güçlü olduğu dönemlerde bütçe fazlasının oluştuğu; askeri ve siyasi anlamda zayıf olduğu dönemlerde ise bütçe açığının oluştuğu ortaya çıkmıştır. Bütçe açıklarının, özellikle 18. yüzyıldan sonra arttığı ve 19. yüzyılda kronik bir hale dönüştüğü görülmüştür.

Budgets play an important role in the historical process in order to fulfill the functions that states have. In the Ottoman Empire, budgets were not regarded as a monetary policy tool but had aim in making accounts certain, and a record of budgets was carefully kept. In this paper, the Ottoman Empire’s Budgets revenues and expenses and budget balance between 1643 and 1918 are investigated. According to the findings of this paper, when the Ottoman Empire had strong military and political powers, budget deficit occured; however, when the Ottoman Empire had weak military and political powers, budget deficit took place. The budget deficit in particular after the 18th century increased and in the 19th century it turned out to be cronic. Keywords: Public Finance History, Ottoman Public Finance,