Temelli (Ankara) Neojen Havzasındaki Sedimanter Birimlerin Jeolojisi ve Mineralojisi ile ilgili İlk Verilerin Değerlendirilmesi

Abstract

İnceleme alanı Sincan ilçesine bağlı Temelli beldesi (Ankara) kuzeyini kapsar. İnceleme alanı tektonik kontrollü asimetrik bir depolanma havzası özelliği gösterir. Bölgede temel birimler Mesozoyik yaşlı şist, metakumtaşı, şeyl, tüf, bazalt ve kireçtaşından oluşur. Temel Birimler üzerine Eosen yaşlı karasal kırıntılılar ve volkanik birimler gelmektedir. Neojen yaşlı klastik, killi, dolomitik, tufitik, evaporitik ve silisifiye kayaçlar bölgede hâkim litolojiyi oluşturmaktadır. İnceleme alanında dört adet derin karotlu sondaj yapılmıştır. Sondajların derinliği 215.5 m, 365m, 379 m ve 641m dir. Temelli Neojen havzasında fluviyal ve gölsel birimlerden oluşmuş oldukça kalın bir istif belirlenmiştir (~ 500 m). Yapılan sondaj çalışmaları ile bölgede Neojen istifi içinde ilk kez Na-sülfat, kaya tuzu ve zeolit minerallerinin varlığı belirlenmiştir. İnceleme alanından nokta örnekler ve sondaj karotlarından seçilen örneklerde mineralojik analiz yapılmış ve dolomit, kalsit, anhidrit, globerit, halit, analsim, jips, feldispat, kuvars ve kil mineralleri belirlenmiştir. Kil minerallerinden Ca-simektit, Na-simektit, illit, klorit ve kaolinit tespit edilmiştir. Havzada evaporit ve evaporit içermeyen birimlerin yanal yönde ki korelasyonları sonucunda yanal ve düşey yönde ki fasiyes değişimlerinin varlığı belirlenmiştir. Buna göre, kurak iklim periyotlarını yansıtan evaporitik birimler havzanın merkezi bölümünde kalınlaşırken, evaporit olmayan birimler daha çok havzanın doğu ve güney kenarında gözlenmiştir.

Study area is cover of North of theTemelli settlements (Ankara). Investigation area is a tectonically controlled graben basin and contains syngenetically deposited sediments. The basement unit formed from Mesozoic aged schist, metasandstone, shale, tuff, basalt and limestone. Eocene aged terrestrial clastics and volcanic units cover the basement units. Neogene aged clastic, clayey, dolomitic, tufitic, evaporitic and silicified rocksform dominant lithology in the region. Four deep core drillings were made in the field. The thicknesses of the drills are 215.5m, 365m, 379m and 641m. Local field study was made and samples were collected from different part of the area and also deep cores. It is determined that quite a thick sequence made up of fluvial and lacustrine unit in the Temelli Neogene Basin (~ 500 m). In the basin In the study area, Na-sulphate, salt and zeollite minerals are newly determined. Dolomite, calcite, anhydrite, globerite, halite, and gypsum with feldspar, quartz, Ca-smectite, Na-smectite, illite, chlorite, kaolinite and analcime were determined by XRD. It was determined the facies development of evaporite and non-evaporite units at vertical and lateral direction. The evaporitic units reflecting the arid climate periods are thicken in the central part of the basin to the northwest, while the nonevaporitic units are observed on the eastern and southern sides of the basin.