Koçlarda bazı androlojikal parametrelerin ve biyokimyasal özelliklerin mevsimle ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada, Afyonkarahisar’da yetiştirilen 18-20 aylık yaşta 10 baş Pırlak koç kullanıldı. Koçların 1 yıl süre ile aylık olarak morfometrik testis ölçümleri, spermatolojik özellikler, spermatozoa DNA hasarı, bazı biyokimyasal parametreleri ve hormon düzeyleri ile birlikte iklimsel veriler değerlendirildi. Morfometrik testis ölçüleri ağustos ile ekim ayları arasındaki dönemde diğer aylara göre yüksek bulunurken (p<0.05), ocak ile nisan ayları arasındaki dönemde en düşük değerler elde edildi. Sperma miktarları ile spermatozoa kitle hareketi, motilite ve yoğunluk değerleri ağustos ile ekim ayları arasındaki dönemde plazma membran bütünlüğü için ise yalnız kasım ayında en yüksek değerlerde bulundu (p<0.05). Anormal ve ölü spermatozoa oranları eylül ve ekim aylarında diğer aylara göre düşük bulunmuştur (p<0.05). Spermatozoa DNA hasarı yönünden en düşük değerler ekim ayında belirlendi. Kan serum testosteron düzeyleri eylül ve ekim aylarında diğer aylara göre yüksek bulunurken (p<0.05) triiodotronin en düşük değerleri ağustos, kasım ve aralık aylarında tespit edildi (p<0.05). Total protein, albumin, globulin miktarları kasım ayında yüksek bulunurken (p<0.05), trigliserid miktarları kasım ayında en düşük düzeyde tespit edildi. Diğer yandan spermatozoa DNA hasarı ile sperma miktarı (r: 0.18) ve anormal spermatozoa oranı (r: 0.30) arasında pozitif yöndeki, sperma viskozitesi (r: -0.32) ile negatif yöndeki ilişkiler önemli bulundu (p<0.01). Sonuç olarak koçlarda morfometrik testis ölçümleri, spermatolojik özellikler, spermatozoa DNA hasarı, bazı kan serumu biyokimyasal parametreleri ve hormon düzeylerinin mevsimlerden önemli düzeyde etkilendiği görülmektedir. Optimum değerlerin elde edildiği aşım sezonunun ağustos ayının ikinci yarısından itibaren kasım ayı ortalarına kadar devam ettiği ve morfometrik testis ölçümleri ile spermatolojik özellikler arasındaki korelasyon bulgularının damızlık seçiminde kullanılabileceği kanısına varıldı.

In this study averagely 18-20 months aged total ten head rams were used to evaluate the testicle morphometric measurements, semen characteristics, spermatozoon DNA damage, some blood biochemical properties and blood hormonal levels were monthly assessed together with climatic data. While the morphometric testes measurements of the rams were greater (p<0.05) in the period between August and October than other months, the lowest values were obtained in the period between January and April. The highest values of volume, mass activity, motility and density levels, as to the spermatological features were found in the period between August and October and the highest values of the plasma membrane integrity just were found in November (p<0.05). Nevertheless, abnormal and dead sperm ratios were found to be significantly lower (p<0.05) in September and October than other months. The lowest DNA damage was determined on September in semen. Blood testosterone levels were found greater September and October than the other months. The lowest values of triiodothyronine levels were obtained in August, November and December (p<0.05). While total protein, albumin and globulin levels were found to be significantly high (p<0.05) in November, the lowest triglyceride level was obtained in November. Nevertheless, the positively correlation among sperm DNA damage, sperm volume (r: 0.18) and abnormal sperm ratio (r: 0.30), the negatively correlation between sperm DNA damage and semen viscosity (r: -0.32) (p<0.01) were found to be significant. In conclusion, morphometric testes measurements showed that semen characteristics, spermatozoon DNA damage, certain blood sera biochemical properties and hormonal levels are affected by the season at a significant level. Optimum values are obtained in breeding season which started from the second half of August until mid November and the correlation between findings of morphometric testes measurements and spermatological features can be used for selection of stud animals.