Timur’un Sarayında Yetişen Tarihçilerin Timur Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi

Abstract

Timur, XV. asrın başında güçlü siyaseti ve üstün dirayeti sayesinde başkenti Semerkant olmak üzere büyük bir Türk Devleti’ni kurmuş, egemenlik alanını Horasan’dan Hindistan’a Bağdat’tan Kırım ve Moskova’ya kadar genişletmiş, hayatının son günlerinde Çin üzerine yürümüştür. Timur’un hedefine erişmesi için sık sık saf değiştirdiği, siyaset oyununu iyi becerip başardığı aktarılmıştır. Bozkır göçebe hayatı geleneğinin aksine saray hayatına önem veren Timur, başkent Semerkant’ı eşsiz mimari eserlerle dünyanın cenneti haline getirmiş, sarayını ilim, irfan ve medeniyetle süslemiş, fethettiği bölgelerdeki âlim, edip ve tarihçileri sarayında toplamıştır. Timur’un sarayında yetişen ünlü tarihçilerden İbn Arabşah, Şam’dan, Nizâmeddin-i Şâmî, Bağdat’tan ve Mevlâna Şerefeddin Ali Yezdî İran’ın Yezd bölgesinden Semerkant’a getirilmiş, ilim ve irfanın yanında meşhur âlimlerle de tanıştırılmıştır. İbn Arabşah, Semerkant’tan Osmanlı topraklarına gelip, ardından kendi ülkesine dönünce bir yabancı gibi muamele edilmiş, Acâ’ibü’l-Maḳdûr fî Nevâ’ibi (ahbâri) Tîmûr adlı eserinde Timur’u yerden yere vurmuştur. Bun karşın Timur’un sarayında yetişen diğer ünlü iki tarihçi Nizâmeddin-i Şâmî ve Şerefeddin Ali Yezdî, Zafernâmeler yazarak onu göklere yükseltmiştir.