Yapı taşı olarak kullanılan Döğer (İhsaniye-Afyonkarahisar) tüfünün ayrışmasında SO2 etkisinin incelenmesi

Abstract

Doğal yapı taşları bulunduğu ortamda uzun yıllar boyunca çevresel etkilerin yanı sıra atmosfer etkilerine de maruz kalmaktadır. Hava kirliliğini oluşturan çeşitli gazlar, atmosferik kirlilik olarak doğal taşları etkilemektedir. Bu etkiler nedeniyle yüzeysel renk değişimlerinin yanı sıra, fiziksel ve mekanik özelliklerde de olumsuzlar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, atmosferde bulunabilen kükürtlü gazların (SO2) yapı taşı olarak kullanılan tüfler üzerinde meydana getirdiği değişiklikler, deneysel laboratuvar çalışmaları ile incelenmiştir. Nemli ortamda SO2 yıpratmasına karşı direncin tayini deneyleri TS EN 13919 standardına göre yürütülmüştür. SO2 yıpratma etkisinin azaltılmasına yönelik olarak normal örneklerin yanı sıra yüzey koruyucu silan esaslı kimyasal maddeler sürülmüş örnekler de kullanılmıştır. Deney sonrası örneklerde kütle ağırlık değişimi ortalama olarak, normal örneklerde %1,961, koruyucu sürülmüş örneklerde %0,557 azalmıştır. Deneylerde kullanılan tüf örneklerinde meydana gelen SO2 etkisi SEM (Taramalı Elektron Mikroskobu) ile de incelenmiş ve yüzeyde oluşan sülfat mineralleri belirlenmiştir. Deneysel çalışmalar sonucunda Döğer tüflerinin SO2 yıpratmasına karşı kütle kaybının düşük olmasından dolayı bu etkiye karşı dayanıklı olduğu söylenebilir.

Natural building stones are exposed to environmental impacts as well as atmospheric effects for many years. The various gases forming the air pollution affect the natural stones as atmospheric pollution. Due to these effects, negative changes occur in physical and mechanical properties as well as surface color changes. In this study, the changes of the sulfur gases (SO2) which can be found in the atmosphere on the tuffs used as building stone were investigated by experimental laboratory studies. Determination of resistance to SO2 action in the presence of humidity was carried out according to TS EN 13919 standard. In addition to normal specimens, surface protective silane-based chemicals were used for reducing the SO2 degradation effect. In the post-experiment samples, the weight change in the samples decreased by 1,61% in untreated samples and by 0,557% in treated samples. The effect of SO2 in the tuff samples used in the experiments was investigated by SEM (Scanning Electron Microscope) and sulphate minerals formed on the surface were determined. As a result of experimental studies, it can be said that Döğer tuffs are resistant to SO2 deterioration due to low mass loss.