Günümüzde nahiv konularının yeniden düzenlemesine yönelik çalışmalar

Abstract

Nahiv ilmi tarih boyunca hem Arap Dilinin bir grameri olmuş hem de İslami ilimlerin dili olarak geleneksel yapısını korumuştur. Bu geleneksel yapının korunması fasih Arapçanın da yüzyıllar boyunca büyük ölçüde değişmeden gelmiş olmasıyla alakalıdır. Ancak modern döneme gelindiğinde, bu dönemin ihtiyaçları çerçevesinde, Arapçanın bir iletişim aracı olma özelliği öne çıkarılmış ve resmi okullardaki zorunlu eğitim çerçevesinde dil öğretiminin kolaylaştırılması hedeflenmiştir. Yeni dönemde nahiv ilminin konularını yeniden düzenleme çabası bir yönüyle bu amaçtan kaynaklanmış iken diğer taraftan XX. yüzyılda Batıda ortaya çıkan yeni dilbilimsel gelişmeler de farklı bir kaynağı oluşturmuştur. Ortaya çıkan yeni tasniflere bakıldığında, bunların iletişimde işlevsel olacak şekilde, cümle oluşturmayı, üslup yapılarını ve anlamsal özellikleri dikkate alan tasnifler olduğu görülür. Bu çalışma, nahiv diye adlandırılan Arap Dili gramerinde XIX. yüzyıldan itibaren görülen yenileşme hareketlerinin, konuların tasnifi alanındaki yansımasını ele almayı amaçlar. Bu amaçla makalede önce nahiv tarihindeki meşhur nahiv kitaplarının konu tasniflerine göz atılmış, sonra modern yenilenme döneminde bu geleneksel tasniflere yöneltilen eleştiriler aktarılmış, ardından modern Arap dilcilerinin nahvin konularını yeniden düzenleme bağlamında ortaya koydukları teorik ve pratik yaklaşımlar ele alınmıştır. Son iki yüzyıl boyunca Arap Dili gramerindeki yenileşme hareketlerine öncülük edenler, geleneksel nahiv kitaplarının konu tasniflerini, i‘râb odaklı ve amil teorisine dayanan yöntemleri sebebiyle anlamı ihmal eden bir şekilcilikle itham etmişlerdir. Bu eleştiriye göre, nahivciler aynı konu başlığı altında toplanması gereken birçok dilsel unsuru, farklı konu başlıkları altına dağıtarak parçalamış ve konu bütünlüğünü sağlayamamışlardır. Bu eleştiriler yeni nahiv kitaplarının hazırlanması sürecinde konuların nasıl bir yöntemle düzenleneceğine dair fikir vermesi açısından hayati bir öneme sahip olmuştur.

This article is about the impacts of the reformist movements within the Arabic grammar, Nahv, that are active since the 19th century on the area of classification of grammar topics. For this purpose we first analyze how the famous Arabic grammar books classify topics, and then take a look at how this classification is critiqued in the modern era and finally we discuss the theoretical and practical methods employed by the modern Arab grammarians to classify grammar topics. For the last two centuries, the reformist movements within Arabic grammar have accused the method of classification of grammar topics of the classical grammar books with neglecting the meaning by paying attention to form due to their methods being relied on agent theory and i‘râb. According to this critique, various linguistic elements that are supposed to be classified under the same topic are distributed under various topics and the integrity of topics is violated. These critiques had utmost importance in how the topics would be classified in the new books of grammar. The science of Nahv, has been the grammar of Arabic language and is preserved in its classical for being language of Islamic sciences. This also has to do with the fact that classical Arabic is more or less preserved in its form throughout history. However in the modern era, according to the needs of this era, the feature of Arabic as a means of communication is emphasized and as part of compulsory education in public schools enabling an easier teaching of Arabic is pursued. The need for a reform in Arabic grammar was influenced by these reasons as well as the new linguistic developments that emerged in the West in 20th century. The new classifications take into consideration forming sentences, stylistic structures and semantic features that are about functionality in communication.