Demokratik anayasada vergilendirme yetkisi

Abstract

Halkın halk tarafından ve halk için yönetim tarzı olan demokrasi, özellikleri ile kendisini anayasalarda gösterir. Ülkemizde de uzunca bir süredir sivil, demokratik ve çoğulcu bir anayasaya ihtiyaç olduğu tüm kesimler tarafından dile getirilmiş ve yeni bir anayasa yapmak için girişimler olmuştur. Ancak meclisteki dengeler açısından yeni bir anayasa ortaya koymak yerine mevcut anayasada değişiklik yapılması yoluna gidilmiştir. 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun1 ile Vergi Ödevi’nin düzenlendiği 73’üncü madde ile bu maddenin uygulanmasına etki edecek bazı konularda da değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikle birlikte olması gerekenler bu çalışmanın asıl konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada öncelikle eski anayasalarda bir idari işlem aracılığıyla kullanılan vergi koyma, değiştirme ve kaldırma yetkisini ifade eden vergilendirme yetkisi incelenecek ve 1982 Anayasasında bu yetkinin nasıl kullanıldığı konusu üzerinde durulacaktır. Dolayısıyla vergilendirme yetkisinin ne olduğu, hangi kurumlar arasında kullanıldığı ve hangi tür sorunlarla karşılaşıldığı dile getirilecektir. Bu uygulamalardan hareketle anayasada vergilendirme konusunda nelere dikkat edilmesi gerektiği hususu nedenleriyle birlikte tartışılacaktır. Bu amaca yönelik olarak da nitel araştırma yöntemlerinden betimsel araştırma yöntemi kullanılacaktır. İlk olarak ifade etmek gerekir ki; demokratik yönetimlerde halk için vergilendirme yetkisini kullanan parlamento, bu yetkisini kanunla kullanmalıdır. Bununla beraber yeni anayasa değişikliklerini de dikkate alarak, sınırlı hallerde vergide değişiklik yapma yetkisi yürütme organına bırakılsa da olağanüstü yönetim dönemlerinde bu yetki Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile kullanılabilecektir. Olağan yönetim dönemlerinde maddi vergi yükünü artırmamak, yeni vergi ve ek ceza getirmemek şartıyla Cumhurbaşkanlığı kararları ile değişiklik yapılabilmelidir. Yürütme daha çok vergilendirme işlemlerinde yer almalıdır. Dış ticaret işlemlerinin vergilendirilmesinde ise yürütme organına biraz daha fazla yetki verilebilmelidir. Mahalli idarelerin vergilendirme yetkisi sadece vergilendirme işlemlerine yönelik olmalıdır.

Democracy, as a means of governance of people by and for people, reveals itself with its particulars in Constitutions. In our state, the necessity of a civil, democratic and pluralist Constitution has been verbalised for a long time by all communities and there have been various initiatives for the formation of a new Constitution. However, due to the internal equilibrium of the Parliament, amendments to the present Constitution have been preferred instead of establishment of a new Constitution. By Law Concerning Amendments of the Constitution of the Republic of Turkey numbered 6771, certain revisions were made as well in terms of Article 73 regarding the duty of tax and its execution. The analysis of the setting after the revision sets off the main topic of this study. In the first place, tax-raising power, which was used by administrative actions in the previous Constitutions, will be examined and the exercising of this power in the Constitution dated 1982 will bediscussed. Thereby, tax-raising power, its means, its exercise between institutions and problems encountered during its exercise will be expressed. In accordance with this implementation, the prominent matters in terms of taxation in the Constitution will be dealt along with its causes. Descriptive research method will be used with regard to this aim. Firstly, It has to be expressed that the Parliament, which uses the tax-raising power for people in democratic administrations, shall use this power based on law. Nonetheless, taking account the recent amendments in the Constitution, although the power of making adjustments in relation to taxation may be exercised by the executive organ in a number of limited situations, in periods of state of state of emergency, this power may be exercised by Presidential decree. In periods of ordinary governance, it shall be possible to make alterations by Council of Ministers decision or Presidential decree, provided that the alteration does not promote to the increase of tax burden, implementation of new taxes and additional fines. The executive power shall take place more in the taxations activity. In taxation of foreign commercial transactions the executive organ shall be given more authority. The tax-raising power of the local administrations shall be solely oriented to the assessment of tax.