Jean Valjean’s dilemma and utilitarian ethics

Abstract

Bu çalışma, Victor Hugo’nun 1862 tarihli başyapıtı Sefiller’deki yoğun ahlaki bir ikilemin sonucunun faydacı etik bakış açısından bir değerlendirmesini yapmayı amaçlamaktadır. Sözkonusu ikilemi yaşayan kişi eserin baş kahramanı Jean Valjean’dır. Eski bir mahkûm olan Valjean, suçunun bedelini ödeyip hayatını arındırmış ve sahte bir adla Fransa’nın bir şehrinde belediye başkanı olmuştur. Yıllar sonra, kendisinin yerine bir başkasının yanlışlıkla tutuklandığını öğrenir. Valjean şimdi, bu adamın tutuklanarak korkunç cezalar çekmek üzere kalyonlara gönderilmesine ses çıkarmama veyahut onu kurtarmak adına kimliğini açığa vurup yeniden hapsedilmeyi göze alma gibi bir durumla yüzyüzedir. İkincisini yapmakla, roman yazarının açıkça onu yönlendirdiği deontolojik etik taleplerine göre davranmış olur. Bununla birlikte, bu çalışma Valjean’ın ikinci seçeneği tercih etmekle, faydacı etik bakış açısından ahlaki davranmamış olduğunu iddia etmektedir. Bunu da, Jeremy Bentham’ın ortaya koyduğu görüşlere dayanarak kanıtlamaktadır. Nitekim faydacı etik ilkelerince bir eylemin ahlakiliği değerlendirildiğinde, mutluluk ve mutsuzluk oranının o hareketten etkilenen herkes için niceliksel anlamda dengeli olması gerekir. Bu bağlamda hayırsever belediye başkanlarını kaybetmenin diğer karakterler üzerindeki etkisi göz önüne alındığında, tek bir bireyin kurtarılması iyiliklerin en yücesi olarak görülemez. Çalışmada, daha sonra, bu değerlendirmeye karşı olası itirazlar incelenecek, birtakım etik kuramcıları ve Bentham’ın kendi yazıları aracılığıyla bu itirazların çalışmanın merkezi argümanını geçersiz kılamadığı gösterilecektir.

Victor Hugo’s 1862 novel Les Misérables is a great book in more than just one sense of the word. It is great in length in that the original work runs to 1,900 pages and 365 chapters, making it “one of the longest novels in the world” (Guttmann 184). It is also great in terms of literary reputation, being described, for instance by the novelist Upton Sinclair as one of “the half-dozen greatest novels of the world” (qtd in Guttmann 184). Moreover, it is great in terms of its cultural influence, having been adapted into 61 film versions, as well as a highly successful musical. Perhaps though its greatest cultural influence is that, radically for its time, its subject matter was the lower classes, and it was intended for them (Guttmann 186). Such a revolutionary stance has led to the claim that, as a result of the novel, “Victor Hugo became for forty years the progressive conscience of what he famously named the United States of Europe” (Guttmann 188).