Tohma çayı yukarı havzasının (kangal batısı) jeomorfolojisi

Abstract

This study focus on geomorphological properties of Tohma Stream’s Upper Basin and its’ morphological development. Study area consist of west half of Kangal Basin which constitutes eastern part of Uzunyayla Plateau. Kangal Basin on Late Miocene-Pliocene which are surrounded by highland, are a structural plateau area. Because of the fact that the highland in North and South has been limited by the thrust and reverse faults, the research area is the intermontane basin. This types of basin which had been formed in neo orogenical zones, are called Piggy-back basin in geology. Highland, plateau and valleys are main morphological units in the research area in which its height is approximately 1650 m. Left lateral faults in the strike of northeast-southwest and right lateral faults in the strike of northwest-southeast which cut the left lateral fault, vertically, developed as secondary faults in the north and south of basin. Offset ridge and valley, fault scarps, sag-pond, triangular facets, and big mass movements have been seen throughout fault zones. Geomorphological units can be seen in curled, faulty, horizontal and monoclinal structure at the Basin which is important in terms of morphological and tectonic. Typical karstic units developed on limestones based on Mesozoic, Miocene and Pliocene. The Basin which was the sedimentation area throughout Late Miocene-Pliocene had been bounded to the external drainage by dried up lakes in Quaternary. Rivers which sink deeply into their beds on the basin gangue, epirogeneticly, had constituted important gorges.

1980 Bu çalışmada, Tohma Çayı Yukarı Havzası’nm jeomorfolojik özellikleri ve havzanın morfolojik gelişiminin ortaya konulması amaçlanmıştır. İnceleme alanı, Uzunyayla Platosu’nun doğu bölümünü oluşturan, Kangal Havzası’mn batı yarısını kapsamaktadır. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Kangal Havzası dağlık alanlarla çevrelenmiş bir yapısal plato alanıdır. Kuzey ve güneydeki dağlık alanlar bindirme ve ters faylarla sınırlandırılmış olduğundan inceleme alanı bir dağ arası havzasıdır. Genç orojenik kuşaklarda oluşan bu tip havzalara jeolojide piggy-back havza denilmektedir. Ortalama 1650 m yükseltilerinde bir yapısal platoya karşılık gelen inceleme alanında dağlık alanlar, platolar ve vadiler ana jeomorfolojik birimlerdir. Havzanın kuzey ve güneyinde KD-GB doğrultulu sol yanal atımlı faylar ve bu fayları dikine kesen KB-GD doğrultulu sağ yanal atımlı ikincil faylar gelişmiştir. Fay hatları boyunca, ötelenmiş sırt ve vadiler, fay diklikleri, fay façetaları, fay basamakları, fay gölleri ve kütle hareketleri görülmektedir. Ayrıca, kıvrımlı, kırıklı, bindirmek, yatay ve monoklinal yapıda tipik yapısal şekiller gelişmiştir. Geniş alanlarda yüzeyleyen Mesozoyik- Pliyosen kireçtaşları üzerinde tipik karstik şekiller oluşmuştur. Üst Miyosen-Pliyosen boyunca sürekli sedimantasyon alanı olan havza, Kuvaterner’de dış drenaja açılmıştır. Bölgesel ölçekli yükselmelere bağlı olarak havza dolgularını yaran akarsular epijenik boğazlar oluşturmuştur.