Sağlık örgütlerinde hizmet ve finansal etkinlik ölçümü- veri zarflama analizi ve BCG matrisi ile bir uygulama

Abstract

Dünya genelinde sağlık hizmet talebindeki sürekli artış politika yapıcıları sağlık hizmetlerinin etkinliği ve finansal sürdürülebilirliği konusuna odaklanmaya itmiştir. Çalışmada hizmet etkinliğini ölçmek için Veri Zarflama Analizinden (VZA), finansal sürdürülebilirliği ölçmek amacıyla ise finansal oranlardan faydalanılmıştır. Boston Danışma Grubu (BCG) matrisinden faydalanılarak hizmet ve finansal etkinlik boyutu birleştirilmiş, kurumsal performansa bütüncül ve stratejik bir bakış açısı geliştirilmeye çalışılmıştır. Araştırma kapsamına Sağlık Bakanlığına bağlı olarak ülke genelinde hizmet veren 39 Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi (ADSM) alınmıştır. Söz konusu merkezlerin hizmet etkinlikleri girdi yönelimli ve ölçeğe göre değişken getirili VZA modeli ile analiz edilmiştir. Çalışmada hizmet etkinliği ile finansal etkinlik arasındaki ilişki irdelenmiş, finansal etkinlik göstergesi olarak Varlıkların Getirisi (ROA) kullanılmıştır. Hizmet etkin merkezlerin ROA değerleri ortalama 0.72 etkin olmayan merkezlerin ise 0.61 (p=0.125) olarak bulunmuştur. Ayrıca hizmet etkinlik skorları ile finansal etkinlik skorları BCG matrisinde üzerinde birleştirilerek matrisin kullanılabilirliği sorgulanmıştır.

The steady increase in the demand for healthcare services has led policymakers to focus on the effectiveness and financial sustainability of healthcare services around the world. In the study, Data Envelopment Analysis (DEA) was employed to measure service efficiency while financial rates were used to measure financial sustainability. In order to provide an integrated and strategic point of view on institutional performance, dimensions of service and financial efficiency have been combined by employing Boston Advisory Group (BCG) matrix. A total of thirty-nine Oral and Dental Health Centers serving throughout the country under the Ministry of Health were included in the scope of the study. The service efficiencies of these centers were analyzed with input-oriented (IO) and Variable Return to Scale (VRS) DEA model. In the study, the relationship service and financial efficiency was examined and Return on Assets (ROA) was used as an indicator of financial efficiency. While the average ROA value of the efficient centers was calculated as 0.72, the value of the inefficient ones was 0.61 (p = 0.125). Besides, service efficiency scores and financial efficiency scores were combined on the BCG matrix to examine the usability of the matrix.