Artuklularda iktisadî faaliyetler ve sosyo-kültürel etkileri

Abstract

Malazgirt zaferi sonrası Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinden biri olan Artuklular, Amid (Diyarbekir), Mardin, Meyyâfârikîn (Silvan), Nusaybin, Düneysir (Kızıltepe), Hısn-ı Keyfâ (Hasankeyf) ve Harput’ta hüküm sürerken iktisadî faaliyetlere önem vermişlerdir. İktisat politikalarının etkisiyle vergiler düşmüş, ticaret hacmi ile yatırımlar artmış, refah seviyesi yükselmiş Artuklu ülkesi göç almıştır. Artuklu beyleri iktisadî faaliyetlerin doğal bir sonucu olarak elde edilen gelirlerin büyük bir kısmını şehirlerin maddî ve manevî imarına harcamıştır. Çarşı, pazar, han, hamam, kervansaray, köprü, medrese, kütüphane, dârüşşifa, su kanalı inşa olunmuş, maden ocakları işletilmiş, dericilik ve el sanatları atölyeleri halkın hizmetine sunulmuştur. Böylece ticarî, dinî, ilmî, sosyal ve kültürel pek çok kamusal yapı inşa etmekle kalmamış, ayrıca mimari eserlerin bazılarına vakıflar tahsis etmişlerdir. Artuklu beyleri ülkenin iktisadî kaynaklarını sosyal ve kültürel hayata aktararak halkına mutlu ve huzurlu bir yaşam sunmak için çalışmışlardır.

Artuqids, one of the first Turkish principalities in Anatolia after the Manzikert victory, gave Artuqids, one of the first Turkish principalities in Anatolia after the Manzikert victory, gave importance to economic activities during they dominated in Amid (Diyarbekir), Mardin, Meyyâfârikîn (Silvan), Nusaybin, Düneysir (Koçhisar, Kızıltepe), Hısn-ı Keyfâ (Hasankeyf) and Harput. Due to the economic policies, taxes have fallen, trade volume and investments have increased, prosperity has increased and Artuqid has started to receive immigration. As a natural consequence of economic activities, the Artuqid governors spent a large part of the proceeds on the material and spiritual development of the cities. Bazaar, market, inn, Turkish bath, caravanserai, bridge, madrasah, library, hospital, water channel were builted, mines have been operated, leather and handicraft workshops were presented to the public service. Thus, not only many commercial, religious, scientific, social and cultural public buildings have been built, but they have also allocated foundations to some of the architectural works. The Artuklu governors worked to transfer the economic resources of the country to social and cultural life and to present a happy and peaceful life for the people.