Boz doğanda (falco columbarius) Bursa fabricius’un morfolojisi ve stereolojik metod ile hacminin hesaplanması

Abstract

Bursa fabricius (Bursa cloacalis veya Bursa fabricii) kanatlıların lenfoepitelial bir organı olup kanatlıların primer lenfoid organı organı olarak görev yapmaktadır. B lenfositlerinin gelişim ve farklılaşmasının yanında immunoglobulin izotip değişminden de sorumludur. Bursa fabricius cloaca’ya açılan kanalında küçük bir T lenfosit kümesi bulunduğundan dolayı aynı zamanda sekonder lenfoid organ olarak da görülmektedir ancak erken dönemde organın gelişimi gerilemektedir. Bu çalışmada 5 adet ergin bozdoğandan (Falco columbarius) elde edilen bursa fabricius’lar üzerinde morfolojik ve stereolojik incelemeler yapıldı. Morfolojik incelemeler sonucunda bozdoğan’larda bursa fabricius’un cloaca üzerinde bulunduğu, bir kanal vasıtasıyla proctodeum’a açıldığı, şeklinin oval olduğu ve lümeninde mukoza katmanı tarafından yapılmış plikalar bulunduğu gözlemlendi. Bu yapıların boyu 15,62 ± 1,41 mm, eni en uzun bölgede 10.14 ± 0,66 mm en kısa bölgede ise 0.98 ± 0,07 mm olarak saptandı. Stereolojik yöntemle yapılan hesaplamalarda hacmi 0.190 ± 0,008 cm3 olarak tespit edildi. Bozdoğanda bursa fabricius’un morfolojik yapısı ortaya konarak stereolojik metotla hacmi hesaplanmış olup, kanatlılarda tür ayrımında ileride yapılacak çalışmalara kaynak olabileceği düşünüldü.

Bursa fabricius (Bursa cloacalis or Bursa fabricii) is a lymphoepithelial organ of poultry and serves as the primary lymphoid organ. In addition to the development and differentiation of Bursa Fabricius B lymphocytes, immunoglobulin is also responsible for isotype change. Bursa fabricius is also seen as a secondary lymphoid organ due to the presence of a small T-lymphocyte cluster in the channel opening to cloaca, but early development of the organ is delayed. In this study, morphological and stereological examinations were performed on bursa fabricius obtained from 5 adult Merlin (Falco columbarius). Our morphological studies have shown that the bursa fabricius of merlin is located on the cloaca and that it is opened to proctodeum through a canal. We saw that it was oval shaped and had plums made by the mucosa layer in the lumen. The size of these structures was found to be 15,62 ± 1,41 mm, 10.14 ± 0,66 mm in the widest area and 0.98 ± 0,07 mm in the shortest area. The volume we calculated by the stereological methods was 0.190 ± 0,008 cm3. The morphological structure of bursa fabricius in merlin was determined and the volume was calculated by stereological method and it was thought that it might be the source of future studies in the species differentiation in poultry.