İstanbul’un şehir tarihine ayna tutan bir tarihî polisiye: İstanbul hatırası

Abstract

Ahmet Ümit, polisiye roman türünün Türk edebiyatında en çok okunan temsilcilerinden biridir. Ümit, son yıllarda özellikle tarihi polisiye türündeki romanları ile okuyucunun dikkatini çeker. Romanlarının kurgusunu çok bilinen tarihi bir olay veya kişinin üzerine oturtan Ümit, bu yönüyle de diğer polisiye roman yazarlarından ayrılır. İstanbul Hatırası romanı, Ahmet Ümit’in İstanbul’un tarihi üzerine kurguladığı bir romandır. Romanda İstanbul’un Bizans, Roma, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi olmak üzere dört ayrı dönemi yer alır. Roman, iki katmanlı bir biçimde ilerler. İlk katman, polisiye kurgudur. Kurgu, yedi farklı cinayet üzerinden bir dedektif-katil romanı şeklinde ilerler. Bu, alışılmış bir polisiye kurgusudur. İkinci katman ise, İstanbul’un dört ayrı dönemdeki mimari ve tarihi yönlerinin öne çıkması üzerine kurgulanmıştır. Asıl karmaşık olan kısım, romanın bu ikinci katmanıdır. Bu ikinci katmanda İstanbul, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış kadim bir şehir olarak öne çıkarılır. Zaman içerisinde İstanbul’un mimari ve tarihi dokusuna insan eliyle verilen zarar da eleştirel bir biçimde öne çıkar. Böylece polisiye bir romanın sürükleyiciliğine bir şehir tarihi de eklemlenerek roman kurgulanır.

Ahmet Ümit is one of the most widely read representatives of Turkish detective novelists. Ümit takes attention of the readers especially with his historical detective novels in recent years. Ümit, who sits on fiction of his novels to well-known historical event or person, departs from other fiction writers. The İstanbul Hatırası novel is written by Ahmet Ümit on the history of İstanbul. There are four separate periods of İstanbul in novel: Byzantine, Roman, Ottoman and the Republican Period. The novel progresses in two tiers approach. The first tier is detective fiction. Fiction goes through seven different murders as a detectivekiller novel. This is a usual detective fiction. The second tier is based on the prominence of the architectural and historical aspects of Istanbul in four different periods. The main complex part is the second tier of novel. In this second tier, İstanbul is highlighted as a city that has been hosted by many civilizations. Over time, human-caused damage to the architectural and historical texture of İstanbul also comes to the forefront. Thus, the novel is fictionalised by attaching a city history to the drift of a detective novel.