Hedef programlama ve analitik hiyerarşi prosesi (ahp) ile yeniden üretim sistemlerinin stok kontrolünün incelenmesi

Abstract

Faydayı ön planda tutan işletmeler, geçmiş deneyimlerinden yararlanarak kendilerine uzun vadede başarıyı getirecek olan bazı gerçekçi hedefler koymak zorundadır. Bu hedefleri koyarken karşılaşılacak birçok belirsizlik ve işletmelerin göz önünde bulundurması gereken birçok kısıt vardır. İşte bu belirsizlik ortamında işletmenin koyduğu gerçekçi hedefleri doyuma ulaştırması ve bu bilgiler ışığında geleceğini şekillendirmesi gerekmektedir. Bu da Çok Amaçlı Karar Verme (ÇAKV) metotlarından Hedef Programlama ile mümkündür. Bu çalışmada otomotiv yedek parça sektöründe faaliyet gösteren bir işletmenin yeniden üretim sistemi ürün portföyünden, üç ürün için üç dönemlik stok kontrol politikası hedef programlama ile modellenmiş ve çözülmüştür. Hedef Programlama modelinin amaç fonksiyonu katsayıları hesaplanırken Çok Nitelikli Karar Verme (ÇNKV) metotlarından Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) kullanılmıştır. Önerilen modeldeki beş ana hedeften üç tanesi (toplam stoklama maliyetini minimize etme hedefi, net karı maksimize etme hedefi ve fazla mesai ile gerçekleştirilen üretim maliyetini minimize etme hedefi) herhangi bir pozitif veya negatif sapma meydana gelmeden başarılmıştır. İki hedefte (dönemlik stoklama kapasitesini aşmama hedefi ve dönemlik ürün talebini karşılama hedefi) ise pozitif veya negatif sapmalar meydana gelmiştir. Fakat genel olarak birçok hedefini başarıyla doyuma ulaştıran işletme kısmen başarılı bir seyir izlemektedir. Ayrıca bu çalışmada önerilen hedef programlama modeli işletmenin stok kontrol politikası hedeflerini başarılı br şekilde doyuma ulaştırmıştır. Çözüm sonucunda ulaşılan değerler ile işletmenin kendisine koyduğu hedefler karşılaştırılarak yorumlanmıştır.

Companies that prioritize the benefit have to set some realistic goals that will bring them success in the long run, taking advantage of their past experience. There are many uncertainties to face when setting these goals and many constraints that the companies must take into account. In this uncertainty environment, it is necessary to satisfy the realistic goals set by the companies and to shape its future in the light of this information. This is also possible with Goal Programming, one of the Multi-Objective Decision Making (MODM) methods. In this study, a three-period inventory control policy for three products in a company, which operating in the automotive spare parts sector, from the product portfolio is modeled and solved with goal programming. Analytical Hierarchy Process (AHP), one of the Multi-Attribute Decision Making (MADM) methods, was used to calculate the objective function coefficients of the Goal Programming model. Three of the five main goals (the goal of minimizing total stocking cost, the goal of maximizing net profit and the goal of minimizing overtime production costs) in the proposed model were achieved without any positive or negative deviation. The other two main goals (the goal of not exceeding the periodical storage capacity and the goal of meet the demand for periodical products) have positive or negative deviations. However, in general, the company, which successfully satisfies many of its objectives, is partially successful. In addition, the goal programming model proposed in this study successfully satisfy the inventory control policy objectives of the enterprise. The values obtained as a result of the solution are compared with the goals set by the company.