Türkiye’de dış borçlar sürdürülebilir mi? ARIMA modeli

Abstract

Dış borçlar özellikle ikinci dünya savaşından sonra az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerce kalkınma amacıyla kullanılan bir gelir kaynağı olmuştur. Tasarruf açığı dolayısıyla sermaye birikimi yetersiz olan Türkiye gibi ülkeler dış borçları çoğu zaman verimli ve ekonomilerin üretim gücünü arttıracak şekilde kullanamamışlardır. Mali açıklarını kapatmaya çalışan ülkeler için dış borç sarmalı zamanla söz konusu borçların sürdürülemez bir düzeye gelmesine yol açmıştır. Literatüre göre genellikle ekonomik büyüme üzerinde negatif etkileri olan dış borç anapara ve faiz ödemelerinin sürdürülebilirliği ve dış borçların etkin kullanıp kullanılmadığı günümüzde önem taşımaktadır. Nitekim bu çalışmada Türkiye’nin dış borçlarının sürdürülebilir olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmanın temel amacı Türkiye’de dış borç yapısını analiz etmek ve öngörü yöntemiyle dış borçların sürdürülebilir olup olmadığı tespit etmektir. Bunun için 1990- 2016 yıllık verileri kullanılmış olup analiz aracı olarak grafiklerden, tablolardan ve ekonometrik bir yöntem olan ARIMA modelinden yararlanılmıştır. Çalışmada ARIMA modeliyle 2017-2025 yılları “Dış Borç Stoku”, “GSYİH” ve “İhracat” değerleri tahmin edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmaya göre Türkiye’de dış borçlar sürdürülebilirdir. Fakat eşik değerde bulunulması nedeniyle dış borç yönetiminde ihtiyatlı olunmasının gerektiği de açıktır. Diğer taraftan dış borç stoku konusu sadece bir ülkenin mevcut mali dengeleri üzerinde değil aynı zamanda gelecek kuşakların üzerine ekonomik bir yük getirmesi açısından da değerlendirilmelidir.

External debts, especially after the Second World War, have become a source of income for the purposes of economic growth in terms of underdeveloped and developing countries. Countries with insufficient savings and insufficient capital accumulation, such as Turkey, generally not able to use external debt as efficient and to increase the production power of the economy. For countries trying to close their fiscal deficits, external debt has led to the unsustainable rise in debt over time. External debt, which is generally negative effects on economic growth according to the literature, is important nowadays when sustainability of principal and interest payments and not efficient of external debt. This study investigates whether Turkey's external debt sustainable. The main objective of the study was to analyze the structure of external debt and to determine whether external debt is sustainable by way of forecasting. For this, 1990-2016 annual data was used and graphs, tables and an econometric method ARIMA model were used as an analysis tool. In the study, the "External Debt Stock", "GDP" and "Export" values for the years 2017-2025 were estimated with ARIMA model. As a result, according to this study in Turkey external debt is sustainable. But it is also clear that external debt management should be cautious because of the threshold level. On the other hand, the external debt issue should be evaluated not only in terms of the current financial balances of an individual country but also in terms of the economic burden of future generations.