Mülteci temsillerinde kültürel farklılık inşası ve toplumsal kabule etkileri

Abstract

Türk toplumu ve Suriyeli mülteciler arasında toplumsal kabul ve uyum konusuna odaklanan kamuoyu çalışmaları, coğrafi yakınlıkları ve ortak dini hassasiyetlerine rağmen Türk toplumunun Suriyeliler’i kültürel olarak uzak ve farklı gördüklerini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, Suriyeli mültecilerin ülke gündeminde oldukları dönemlere dönerek, o dönemin haber fotoğraflarında nasıl temsil edildiklerini, fotoğraflarda nasıl bir “Suriyeli mülteci” kimliği inşa edildiğini ve bu temsillerin Türkler ve Suriyeliler arasında kültürel farklılık ve uzaklık algısını nasıl beslemiş olabileceklerini sorgulamaktadır. Suriyeli nüfusun Türkiye’de en fazla artış gösterdiği 2014 ve 2015 yıllarında beş günlük gazetede yayınlanan Suriyeli mülteci fotoğrafları içerik analizi yöntemi ile incelenmiş, fotoğraflarda Suriyeliler’e dair hangi anlamların üretildiği belirlenmiş, biz-onlar ayrımının nasıl ve hangi temsil pratikleri ile inşa edildiği gözlemlenmiş ve bu temsillerin toplumsal kabule yönelik olası etkileri tartışılmıştır. Sonuç olarak, gazete temsillerinde Suriyeli mültecilere karşı önyargılı bir temsil biçiminin açık bir şekilde kullanılmadığı, ancak bazı temsil pratikleri ile daha örtülü şekillerde Suriyeliler’in toplumdan (bizden) farklı, uzak ve yabancı bir grup olarak inşa edildiği savunulmaktadır. Bu temsil biçimi, üç buçuk milyonun üzerinde Suriyeli nüfusa sahip Türkiye’de, Suriyeliler’e yönelik toplumsal kabulün oluşumuna olumsuz etki edecek niteliktedir. Toplum içerisinde barışın hâkim olabilmesi için medya temsillerinde, Suriyeli mültecilerin “görünmez” kılınan ancak “bize” benzer “sıradan” ve olumlu özelliklerinin görünür kılınması önerilmektedir.

Public opinion studies, which focus on the topics of social acceptance and cohesion between Turkish society and Syrian refugees, reveal that despite geographical and religious proximities Turkish society perceives Syrians as culturally different and distant. This study looks back at the years when Syrian refugees were on the public agenda and explores the representation and the construction of “Syrian refugee” identity in the news photographs of that period and considers how these representations might have fed the perception of cultural difference between Turks and Syrians. Through a content analysis method, the research studied the Syrian refugee photographs published in five newspapers in 2014 and 2015, investigated the meanings produced in the photographs, explored the use of representational practices in constructing us-them difference, and considered their implications for social acceptance. Consequently, it is discussed that the newspapers do not use an explicitly prejudiced representational practice towards Syrian refugees; however, in more subtle ways and through the use of certain representational practices Syrians are constructed as a social group different and distant from society (us). This representation practice prevents the production of social acceptance towards Syrians in Turkey. It is suggested that for social peace, representations should aim to portray those “ordinary” and positive characteristics of Syrians which show their similarities with “us” but which are made “invisible” in representations.