Batum döngüsünün zamansal ve alansal değişkenliğinin sayısal okyanus modeli ile belirlenmesi

Abstract

Doğu Karadeniz’de bulunan Batum döngüsü oldukça dinamik ve değişken bir yapıdadır. Zamansal ve alansal değişkenliklerin tespit edilmesi için yüksek çözünürlüklü (1,5 km x 1,5 km) 3 boyutlu bir okyanus modeli kullanılarak Karadeniz’deki tüm döngüler simüle edilmiştir. Özellikle 30 km ve daha büyük çaptaki döngülerin detaylı analizi yapılarak Batum döngüsünün zamansal ve alansal olarak nasıl değişiklik geçirdiği belirlenmiştir. Batum döngüsü Rim Akıntısı dengesizlikleri sonucu özellikle bahar mevsimi başında ya da ortasında oluşur ve sonbahara kadar Doğu Karadeniz’de varlığını sürdürür. Yaz boyu Rim Akıntısının kıyı sularını zorlayarak üretimine sebep olduğu kıyısal antisiklonlardan bazıları filamentler oluşturarak Batum döngüsüne karışır ve döngünün zayıfladığı dönemlerde genişlemesine ve gücünün artmasına sebep olur. Dönemsel olarak Batum döngüsü önce kuzey, sonra kuzeybatı yönünde yavaş hareketler ile Kırım kıyılarına doğru küçülerek varlığını kaybeder. Döngü varlığını yaklaşık 4 ay sürdürür ve 1 km/gün’den daha yavaş bir hız ile hareket eder. Döngünün içerisinde kalan pasif taşınabilir maddelerin büyük bir çoğunluğunun bu 4 aylık sürede döngünün etkisinden kurtulması mümkün olmamaktadır.

Batumi eddy has a highly dynamic and variable structure. All eddies in the Black Sea were simulated using a three-dimensional high resolution (1.5 km x 1.5 km) numerical ocean model. The temporal and spatial variation of eddies larger than 30 km were especially analyzed in detail to understand how Batumi eddy is changing. Batumi eddy is formed by the instabilities of the Rim current during early-mid spring and exists until early autumn in the Eastern Black Sea. Some of the anticyclones that were forced out of the coastal zone by the Rim current turn into filaments to join the Batumi eddy causing an increase in the strength and size during when the eddy becomes weaker and smaller. The Batumi eddy moves slowly initially to north then to northwest towards the Crimean shore, gets smaller and eventually vanishes. The Batumi eddy exists for around four months and moves with a speed of less then 1 km/day. Most of the passive tracers that are inside the eddy cannot escape the effect of Batumi eddy during the 4-month lifetime.