Su rezervuarlarının kalitesinin değerlendirilebilmesi için çok değişkenli istatistiksel tekniklerin kullanılması: yamula baraj gölü örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Kayseri Yamula Baraj Gölü'nün su kalite parametrelerinde meydana gelen değişimleri çok değişkenli istatistiksel yöntemler kullanarak belirlemektir. Kümelenme analizi ve temel bileşenler analizi su kalitesinin belirlenmesi amacıyla kullanılan en yaygın istatistiksel analiz yöntemidir. Çalışmada kullanılan veriler, Devlet Su İşleri (DSİ) Ankara İşletme ve Bakım Daire Başkanlığı tarafından, Eylül 2008 ile Nisan 2009 tarihleri arasında Yamula Baraj Gölü’nden belirlenen beş ayrı noktadan mevsimsel olarak 125 adet örnekleme yapılarak elde edilmiştir. Çalışma alanındaki su kalitesini belirlemek için 16 fiziko-kimyasal parametre belirlenmiştir. Bunlar: pH, elektriksel iletkenlik (EC), amonyak azotu (NH4-N), nitrit azotu (NO2-N), nitrat azotu (NO3-N), toplam fosfor(TP), Sülfat (S04), klorür (Cl), bikarbonat (HCO3), toplam sertlik (TH), magnezyum (Mg), organik madde (pV), Sodyum (Na), potasyum (K), ortofosfat (PO43- ) ve kalsiyum (Ca).olarak belirlenmiştir. Kümelenme analizine göre, kirlilik oranına bağlı olarak iki ana küme bulunmuştur. Temel bileşen analizinde farklı faktörler toplam varyansın % 100'ünü açıklamaktadır. Bu çalışmada, Yamula Baraj Gölü'nün su kalitesini değerlendirmek için en önemli parametrelerin amonyak azotu, nitrit azotu, sülfat, klorür, sodyum, ortofosfat, potasyum, pH, organik madde, toplam fosfor ve nitrat azotu olduğu belirlenmiştir.

The aim of this study is to determine the changes in the water quality parameters of Kayseri Yamula Dam Lake using multivariate statistical methods. For this purpose, principal components analysis / factor analysis (PCA / FA) and cluster analysis (CA) techniques were used. Cluster analysis and principal components analysis are the most common statistical analyzes for determine water quality. The data used in the study were obtained by the State Hydraulic Works (DSI) Ankara Operation and Maintenance Department by seasonally sampling 125 samples from five different points determined from Yamula Dam Lake between September 2008 and April 2009. 16 physico-chemical parameters were selected to determine the water quality in the study area. These are; pH, electrical conductivity (EC), ammonia nitrogen (NH4-N), nitrite nitrogen (NO2-N), nitrate nitrogen (NO3-N), total phosphorus (TP), Sulfate (S04), chloride (Cl) , bicarbonate (HCO3), total hardness (TH), magnesium (Mg), organic matter (pV), Sodium (Na), potassium (K), orthophosphate (PO4 3- ) and calcium (Ca). According to the cluster analysis, two main clusters were found depending on the pollution gradient. In the principal component analysis, different factors explained 100% of the total variance. It has been determined that the most important parameters to evaluate the water quality of Yamula Dam Lake are ammonia nitrogen, nitrite nitrogen, sulfate, chloride, sodium, orthophosphate, potassium, pH, organic matter, total phosphorus and nitrate nitrogen.determined as the most important parameters to evaluate the water quality of Yamula Dam Lake