Türk İstiklal Harbi’nde 5. süvari kolordusu

Abstract

Bu tez 5. Süvari Kolordusu’nun İstiklal Harbi’ndeki harekatını bütüncül olarak irdeleyen ilk tezdir. Bu bağlamda çalışma, 5. Süvari Kolordusu’nun batı cephesindeki aldığı pozisyon, görev, harekat ve işlevini büyün yönleriyle ortaya koymak için yapılmıştır. Araştırma 5. Süvari Kolordusu’nun Kütahya-Eskişehir, Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük Taarruz, Başkomutan Meydan Muharebesi ve Takip Harekatı’nda aldığı görevler ve faaliyetler ayrıntısıyla ele alınmıştır. 5. Süvari Kolordusu’nun Kütahya-Eskişehir Muharebeleri’ndeki adı 5. Grup olarak geçmektedir. Anılan grup, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri sırasında Türk Ordusu’nun Yunan Ordusu karşısında Sakarya’nın doğusuna çekilmesi sırasında stratejik bir görev ifa etmiştir. Türk Ordusu geri çekilirken Yunan kuvvetlerini yıpratarak çekilmenin zayiatsız bir şekilde yapılmasını sağlamıştır. 5. Grubun Sakarya Meydan Muharebesi’ndeki en önemli vazifesi Yunan Komuta kademesine ulaşmak ve Yunan kuvvetlerine karşı yıpratma harekatında bulunmaktı. Bu bağlamda Uzunbeyli Baskını ile Yunan Ordu komutanı Anastasios Papulas ve komuta heyeti ele geçirilmeye çalışılmış ancak girişim sonuçsuz kalmıştır. Öte yandan Mangal Dağı Muharebesi ile de Türk ve Yunan Orduları çarpışırken, yıpratma harekatıyla Yunan Ordusu çökertilmiştir. Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra 5. Grubun adı 13 Eylül 1921 tarihinden itibaren 5. Süvari Kolordusu olmuştur. 5. Süvari Kolordusu’nun Büyük Taarruz sırasındaki faaliyetleri ise savaşın kazanılmasında son derece etkilidir. Adı geçen kolordu öncelikli olarak Afyonkarahisar hattında tutunmuş olan Yunan kuvvetlerini Sinanpaşa’nın güneyden girerek çevreleme harekatı yapmış ve Yunan kuvvetlerini oyalamayı başarmıştır. Keza İzmir-Uşak-Afyonkarahisar demir yolu hattını keserek, Yunan Ordusu’nun ikmal, iaşe ve kuvvet dengesini bozmuştur. Ayrıca Büyük Taarruz sırasında Yunan kolorduları arasındaki koordinasyonu ortadan kaldırarak, Yunan birliklerinin birleşmesini engellemeyi başarmıştır. Kolordu, 1 Eylül 1922 tarihinde başlayan Takip Harekatı’yla da Uşak, Manisa, İzmir bölgelerinden Yunan kılıç artıklarını Anadolu’dan tahliye etmiştir. Bu tez, ağırlıklı olarak Genelkurmay (ATASE) Arşivi kaynaklarından, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi ve TBMM Kütüphanesi’ndeki ana kaynaklardan faydalanılarak hazırlanmıştır. Ayrıca telif eserlere de yer verilmiştir.

This thesis is the first one that holistically examines the 5th Cavalry Corps operation in the War of Independence. In this context, the study was carried out to reveal all aspects of the position, duty, operation, and function of the 5th Cavalry Corps on the western front. The tasks and activities of the 5th Cavalry Corps in the Kütahya-Eskişehir, Sakarya Pitched Battle, the Great Offensive, the Battle of the Commander-in-Chief, and the Pursuit Operation were discussed in detail. The name of the 5th Cavalry Corps in the Kütahya-Eskişehir Battles is referred to as the 5th Group. The aforementioned Group performed a strategic task during the Kütahya-Eskişehir Battles when the Turkish Army retreated to the east of Sakarya against the Greek Army. While the Turkish Army was withdrawing, it wore out the Greek forces and ensured that the withdrawal was made without casualties. The most important task of the 5th Group in the Battle of Sakarya was to reach the Greek Command level and to carry out attrition operations against the Greek forces. In this context, with the Uzunbeyli Raid, the Greek Army Commander Anastasios Papulas and his command staff were tried to be captured, but the attempt was inconclusive. On the other hand, while the Turkish and Greek Armies were fighting in the Battle of Mangal Mountain, the Greek Army was destroyed by the attrition operation. After the Sakarya Pitched Battle, the name of the 5th Group was changed to the 5th Cavalry Corps as of September 13 1921. The activities of the 5th Cavalry Corps during the Great Offensive were extremely effective in winning the war. The aforementioned corps primarily carried out a containment operation by entering the Greek forces holding on to the Afyonkarahisar line from the south of Sinanpaşa and succeeded in stalling the Greek forces. Likewise, cutting the İzmir-Uşak-Afyonkarahisar railway line, it disrupted the balance of supply, subsistence, and power of the Greek Army. It also managed to prevent the unification of Greek troops by eliminating the coordination between the Greek corps during the Great Offensive. The corps evacuated the remains of Greek swords from Uşak, Manisa, and İzmir regions with the Pursuit Operation that started on September 1, 1922. This thesis has been prepared mainly from the sources of the General Staff (ATASE) Archive, the main sources in the Presidency State Archives, the Republic Archive, and the Parliamentary Library. In addition, copyrighted works are included.