Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımların yenilenebilir enerji üretimi üzerindeki etkisinin ekonometrik analizi

Abstract

Enerji hem insanların sosyal yaşamında hem de şirketlerin üretim süreçlerinde kullanılan temel bir unsurdur. Dünyanın gelişen ekonomileri her geçen gün daha fazla enerjiye ihtiyaç duymaktadır. Bu artan talebin iki önemli nedeni vardır. Bunlardan birincisi ülkelerin ekonomik büyümeleri ve bunun neticesinde bireylerin yaşam kalitelerini artırma istekleridir. İkincisi ise dünyanın artan nüfusudur. Enerji ihtiyacı özellikle sanayi devriminden yani 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren çoğunlukla fosil kaynaklardan karşılanmaya başlamıştır. Fosil kaynakların enerji üretiminde kullanılması sağlık, çevre ve ekonomi üzerinde ciddi sorunlara neden olmaktadır. Ayrıca bu kaynaklara bağımlılık ülkeler için enerji arz güvenliği sorununu beraberinde getirmektedir. Fosil enerji kaynaklarının kullanımı ile ortaya çıkan problemler ülkeleri alternatif kaynaklardan enerji üretilmesine yöneltmiştir. Kaynağını doğadan alan, temiz ve ulusal niteliklere sahip yenilenebilir kaynaklardan enerji üretilmesi ciddi bir alternatif olarak ülkelerin karşısına çıkmaktadır. Ancak fosil kaynaklardan enerji üretilmesinden yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretilmesine geçiş beraberinde birtakım zorlukları da getirmektedir. Bu zorluklardan en önemlisi söz konusu geçişin hangi kaynaklardan nasıl finanse edileceğidir. Bu çalışmada Türkiye üzerinden yenilenebilir enerji üretiminin finansal belirleyicileri 1965-2019 dönemi itibariyle belirlenmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla çalışmanın amacı Türkiye özelinde doğrudan yabancı sermaye yatırımları, özel sektöre verilen yurtiçi banka kredileri ve finansal gelişmişlik düzeyinin, yenilenebilir enerji üretimi üzerinde kısa ve uzun dönemde etkisinin olup olmadığına dair ampirik kanıtlara ulaşmaktır. ARDL Sınır testi çerçevesinden elde edilen sonuçlara göre doğrudan yabancı sermaye girişlerinin yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektrik enerjinin toplam elektrik üretimi içindeki payı üzerinde negatif yönlü ve anlamlı bir etkisi bulunmaktadır. Çalışmadan elde edilen bir diğer önemli sonuca göre özel sektöre verilen yurtiçi banka kredilerinin GSMH’ye oranı değişkeni bağımlı değişken olan toplam elektrik enerjisi üretiminde yenilenebilir kaynakların payı üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkiye sahiptir. Çalışmadan elde edilen diğer sonuca göre Türkiye’de finansal gelişmişlik düzeyi yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimini pozitif etkilemekte ancak bu sonuç istatistiksel olarak anlamlı değildir.

Energy is a fundamental element used both in people’s social life and in the production processes of companies. The developing economies of the world need more and more energy every day. There are two significant reasons for this increasing demand. The first of these is the economic growth of the countries, and as a result, the desire of individuals to increase their quality of life. The second is growing population of the world. The energy need, especially since the industrial revolution, that is, the second half of the 18th century, has initiated to be met mostly from fossil resources. The utilization of fossil resources in energy production causes serious problems on health, environment and economy. In addition, dependence on these resources brings along the problem of energy supply security for countries. The problems that arise with the utilize of fossil energy resources have led countries to produce energy from alternative sources. Generating energy from renewable resources, which are sourced from nature and have clean and national nature, is a serious alternative to countries. However, the transition from producing energy from fossil resources to producing energy from renewable energy resources brings with it some difficulties. The most important of these challenges is how and from which sources this transition will be financed. In this study, the financial determinants of renewable energy production over Turkey are tried to be determined for the period 1965-2019. Therefore, the aim of the study is to achieve empirical evidence on whether foreign direct investment, domestic bank loans to the private sector and financial development level have short and long-term effects on renewable energy production in Turkey. According to the results obtained from the ARDL bounds testing framework, foreign direct investment inflows have a negative and significant effect on the share of electrical energy produced from renewable resources in total electricity production. According to another important result, the ratio of domestic bank loans to the private sector to GDP has a positive and significant effect on the share of renewable resources in total electricity energy production, which is the dependent variable. According to the another result, the level of financial development in Turkey positively affects energy production from renewable resources, but this result is not statistically significant.