Cañıl Mırza Destanı'nın bağlamsal sözlüğü (Abdıbalık Çorobayev varyantı) (isim ve fiiller)

Abstract

Sözcükler, kullanıldığı cümleye göre her zaman akla gelen ilk anlamı ile kullanılmayabilir. Anlam belirlemek çok fazla çaba ve dikkat gerektiren bir meseledir. Bir sözcüğü bağlamına dikkat etmeden anlamlandırmaya çalışmak eksik ve yanıltıcı olabilir. Cümle içerisinde kullanılan bir sözcüğün sözlük anlamı olsa bile bazen bu sözcüğün anlamı, sözlüklerde tam olarak yer almayabilir. Bağlamsal sözlükler bu nedenlerle oluşturulmaktadır. Bu aşamada araştırmacılara fayda sağlamak amacıyla oluşturulan bağlamsal sözlüklerden yararlanılmaktadır. Eserin bağlamsal sözlüğü TEBDİZ (Türk Edebiyatın Bağlamlı Dizinleri ve İşlevsel Sözlüğü) sistemi yardımı ile hazırlanmıştır. Bu çalışmada Cañıl Mırza destanının Abdıbalık Çorobayev varyantı incelenerek isim ve fiillerin bağlamı tespit edilerek sayısal veriler ve örneklerle belirtilmiştir. Anlamı belirlenen sözcükler tek ve çok anlamlı olarak sınıflandırılmış ve sıklıklarına yer verilmiştir. Çalışmanın amacı: Cañıl Mırza destanında yer alan sözcüklerin bağlamsal anlamlarını tespit etmek ve Kırgızca sözlüklerin söz varlığına katkıda bulunmaktır. Çalışmada Kırgızlara, Kırgız Tarihine, edebiyatına, destan anlatıcısının hayatına ve kişiliğine, destancılık geleneğine, çalışmaya konu olan destan ve varyantlarına değinilmiştir. Eserin son bölümünde destanın bağlamsal sözlüğü hazırlanmıştır.

Words may not always be used with the first meaning that comes to mind, depending on the sentence in which they are used. Determining meaning is a matter that requires a lot of effort and attention. Trying to make sense of a word without paying attention to its context can be incomplete and misleading. Even if a word used in a sentence has a dictionary meaning, of this word may not be fully included in dictionaries. Contextual dictionaries are created for these reasons. At this stage, contextual dictionaries created to benefit researchers are used. The context dictionary of the works has been prepared with the help of the TEBDİZ (Contextual Indexes and Functional Dictionary of Turkish Literature) system. In this study, the Abdıbalık Çorobayev variant of the epis of Janyl Myrza was examined and the context of the nouns and verbs was determined, and it was indicated with numerical data and examples. The examples and frequencies of the words whose meanings are determined are classified as single and polysemous are given. The aim of the study: To determine the contextual meanings of the words in the epic of Janyl Myrza and to contribute to the vocabulary of Kyrgyz dictionaries. In the study, Kyrgyz people, Kyrgyz History, literature, the life and personality of the epic narrator, the epic tradition, the epic and its variants that are the subject of the study are mentioned. In the last part of the work, the contextual dictionary of the epic has been prepared.