Bitcoin fiyatları ile borsa endekslerinin nedensellik ve eşbütünleşme testleri ile incelenmesi: NYSE, FTSE, HKSE ve BIST örneği

Abstract

Para, tarih boyunca dönemin şartlarına ve ihtiyaçlarına bağlı olarak çok farklı formlarda bulunmuştur. Paranın son formu ise 2008 yılında hayatımıza giren türünün ilk örneği Bitcoin ile geliştirilmiştir. Bir kripto para olan Bitcoin yapısı gereği hiçbir merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan işleyebilen ve üçüncü bir tarafa gerek kalmadan kişiler arasında transfer edilebilen bir sisteme sahiptir. Fiziki bir karşılığı bulunmayan Bitcoin’in zamanla dünyaya yayılmasıyla geleneksel paraların yerini tutacağı düşünülmeye başlanmıştır. Bu nedenle birçok alanda Bitcoin gerek yapısıyla gerek fiyatıyla analiz edilmiştir. Bu çalışma ise Bitcoin fiyatında meydana gelen hareketlenmeleri seçili borsa endeksleri analiz ederek, aralarında bir ilişkinin var olup olmadığını incelemek üzere tasarlanmıştır. Çalışmada, Bitcoin fiyatı ile NYSE US 100, FTSE 100, Hang Seng ve BİST 100’e ait endeksler ekonometrik yöntemlerle analiz edilmiştir. Zaman serileri şeklinde oluşturulan veriler durağanlık testiyle sınanmış ve analize uygun olduğu belirlenmiştir. Bitcoin ile endekslerin arasında uzun dönem ilişkisi olup olmadığını incelemek üzere Johansen eşbütünleşme testi uygulanmış ve test sonucunda sadece Bitcoin ile NYSE US 100 endeksinin uzun dönem ilişkisi olduğu saptanmıştır. Analizin sonraki aşamasında eşbtünleşik serilerin nedensellik ilişkisi Granger nedensellik testi ile sınanmıştır. Nedensellik testi sonuçlarına göre Bitcoin fiyatı ile NYSE US 100 endeksi arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğu sonucuna varılmıştır.

Throughout history, money has been found in many different forms depending on the conditions and needs of the period. The last form of money was developed with Bitcoin which is the first of its kind that entered our lives in 2008. Bitcoin, which is a crypto currency, has a system that can operate without the need for any central authority and can be transferred between people without the need for a third party. Bitcoin, wich has no equivalent, in time, it has been thought that it will replace traditional currencies with the spread of Bitcoin. Therefore, Bitcoin has been analyzed in many subjects both with its system and price. In the study, Bitcoin price and indices that belongs to NYSE US 100, FTSE 100, Hang Seng and BIST 100 were analyzed with econometric methods. The data created in the form of time series were tested with the stationarity test and were determined to be suitable for analysis. In order to examine whether there is a long-term relationship between Bitcoin and the indices, the Johansen cointegration test was applied and as a result of the test, it was determined that only Bitcoin and the NYSE US 100 index had a long-term relationship. In the next step of the analysis, the causality relationship of the cointegrated series was tested with the Granger causality test. According to the causality test results, it was concluded that there is a bidirectional causality relationship between the Bitcoin price and the NYSE US 100 index.