Müzik dinlemeye sosyolojik yaklaşım; Denora ve “Gündelik Yaşamda Müzik”

Abstract

DeNora, bireylerin gündelik yaşam pratikleri içinde müziği, duygudurum düzenleyici bir “öz-düzenleme(self-regulation)” aracı olarak kullanma eğiliminden bahseder (DeNora, 2000: 46). Bu eğilimin temel sebebi, DeNora’nın yaklaşımıyla müziğin bir “benlik teknolojisi” olarak insanların hafıza, kimlik ve bireysel özerkliklerini organize etme ve sürdürme ihtiyacıdır. Bu bağlamda DeNora kişiliği genel olarak sosyo-kültürel ve biyolojik etkenlerle gelişen, davranışlar, algılar, bilişsel ve duygusal tepkiler bütünü olarak ele alır. Dolayısıyla müzik beğenisi ve müzik tercihleri de bu ihtiyaçlar ekseninde bireysel olarak şekillenir. Bireyler, duygudurumlarını sürekli ve yeniden üretme eğilimindedir. Gündelik yaşamda müziğin kullanımı da bu ortamlar içinde bireysel anlam ilişkilerini oluşturur. Müzik türlerine yaklaşım ve müzik tercihleri de bu nedenle değişkendir. Dolayısıyla aynı müziğin farklı zamanlardaki tercihi, DeNora’nın duygudurum düzenleme aracı olarak gördüğü “benlik teknolojisinin” oluşma motivasyonu ile doğrudan ilişkilidir. Örnek olarak bireyin beğendiği bir rock parçası, her dinlemesinde ona farklı motivasyon yaratabilir ya da farklı duygudurumları etkileyebilir. Bu bağlamda DeNora’nın amacı, müziğin kullanımında dinleyicinin rolünü sorunsallaştırmaktır. Dolayısıyla DeNora’nın müziğin kullanımına ilişkin argümanları, insan ve müzik arasında kurulan bireysel etkileşimi üzerinedir. DeNora geçmişten günümüze müzik üzerine yapılan çalışmaların, sosyo-kültürel bütüncül bir yaklaşımla değil, bireysel olarak ele alınması gerektiğini savunur. Bu çalışmada, DeNora’nın müziğin gündelik yaşam içinde kullanım amaçları ve bu amaçların neden bireysel olarak ele alınması gerektiği ile ilgili yaklaşımlar incelenmiştir. Çalışmanın amacı DeNora’nın perspektifinden, bireyin müzik ve gündelik yaşam olguları arasında kurduğu ilişkiler biçimini incelemektir.

DeNora talks about the tendency of individuals to use music as a mood regulator, that is, as a "self-regulation" tool in their daily life practices (DeNora, 2000:46). The main reason for this trend is the need to organize and maintain people's memory, identity and individual autonomy as a “self-technology” of music with DeNora's approach. In this context, DeNora generally considers personality as a set of behaviors, perceptions, cognitive and emotional reactions that develop with socio-cultural and biological factors. Therefore, music taste and music preferences are shaped individually on the axis of these needs. Individuals tend to constantly and reproduce their moods. The use of music in daily life also creates individual meaning relations in these environments. For this reason, approaches to music genres and music preferences are also variable. Therefore, the preference of the same music at different times is directly related to the motivation for the formation of "self technology", which DeNora sees as a mood regulation tool. For example, a rock piece that an individual likes can create different motivations or affect different moods each time he listens. In this context, DeNora's aim is to problematize the role of the listener in the use of music. Therefore, DeNora's arguments for the use of music are about the individual interaction between people and music. DeNora argues that studies on music from past to present should be handled individually, not with a socio-cultural holistic approach. In this study, DeNora's approaches to the purposes of using music in daily life and why these purposes should be handled individually are examined. The aim of the study is to examine the form of relationships that an individual establishes between music and everyday life phenomena from DeNora's perspective.