Kadıasker Mustafa İzzet Efendi’nin musikişinaslığı ve meşhur yazılı ney’i

Abstract

1801 yılında Osmanlı’nın Kuzeydoğu şehirlerinden Kastamonu’ya bağlı Tosya’da doğan Mustafa İzzet Efendi’yi annesi12-13 yaşlarında yüksek eğitim için İstanbul’a (İsmail-i Rumi hazretlerinin soyundan gelen) akrabalarının yanına göndermiştir. Sesinin güzelliği ile dikkat çeken küçük Mustafa İzzet, hocasının yardımı ile Sultan II. Mahmud ile tanıştırılarak Enderun okullarına kabul edilmesi sağlanmıştır. Musikîdeki üstün meziyetleri fark edilerek 1820 civarı II. Mahmud tarafından (zamanın büyük üstadlarının da müdavimi oldukları) sarayda yapılan musikî fasıllarına katılmaya davet edilmiş ve 1839’da onun vefatına kadar devam etmiştir. 1840 yılından itibaren de kendilerine hocalık yaptığı sultan Abdülmecid ile Abdülaziz’in saltanat dönemlerinde Eyüp Sultan Camii Cuma imamlığı ve Kadıaskerlik gibi saray dışı önemli resmi görevler ile taltif edilmiştir. Vefat ettiği 1876 yılına kadar bu vazifelerini sürdürmüştür. Bu araştırma makalesinde, Mustafa İzzet Efendi’nin İstanbula gelişinden 1876 yılındaki vefatına kadar şiir ve mûsikî alanlarında ortaya koyduğu eserleri ve sultan II.Mahmud’un fasıllarında neşvü neva bulmuş olan mûsikîşinaslık yönü hakkında yapılmış olan yayınlarda az rastlanan önemli detaylar ön plana çıkartılmıştır. İlave olarak Osmanlı hat sanatında da büyük üstadlardan kabul edilen Mustafa İzzet Efendi hakkında yapılmış yayınlarda sıklıkla bahsedildiği halde bir fotoğrafı verilmediği için oldukça az kişi tarafından görülmüş olan, üzerinde kamış kalem kullanarak kendisinin talik hattıyla yazdığı bir şiir beyiti bulunan meşhur neyinin fotoğrafları da araştırmacıların dikkatine sunulmuştur.

Mustapha Izzet Affendi was born in a town called Tosya in Kastamonu region in 1801. After primary, his mum sent him to Istanbul where she had relatives (of whom were deccendents of a great sufic master Ismail-i Rumî of XVII. Century). Young Mustapha Izzet was placed in a madrasa. With help of his teachers, was introduced to Sultan Mahmud II who noticed his beautifull voice and ordered him to be placed with special state colleges where for the next several years he received very good education. As from 1820, he was invited to join the weekly fasils of the Sultan Mahmud in the palace which he did till Sultan’s death in 1839. From 1840, during reings of Sultan Abdulmajid and Abdulaziz (both of who were his pupils) promoted him to higher positions such as being the Friday imam at Ayyub Sultan mosque, to be a military judge. Mustapha Izzet Affendi managed to keep those positions till his death in 1876 in Istanbul. In this research article we looked look into multi skilled Mustapha Izzet Affendi’s works mainly poetry and on Ottoman music of which have flourished during his participations in the palace fasils of Sultan Mahmud II. Also some events which have been ignored in countless publications made on his lif were brought forward. In addition, pictures of (often mentioned but rarely seen) his famous Reed-Flute on which existed two lines of poem written by himself in tâlik style of Ottoman calligraphy were presented.