Ulusal tez merkezindeki tanbur ve tanburilere ilişkin lisansüstü tezlerin bibliyografik analizi

Abstract

Tanbur, geleneksel Türk sanat müziği dizgesi ile örtüşen perdeleri dolayısıyla, gelenek mensupları tarafından “Türk müziğinin piyanosu” olarak nitelenmektedir. Bu özelliği tanburu icra ve eğitimde önem atfedilen bir çalgı haline getirmektedir. Kökeni Orta Asya’ya dayanan tanbur, tarihsel süreçte çeşitli değişimler geçirerek günümüzdeki şeklini almış ve Tanburi İsak tarafından 18.yy’da geliştirilen tanbur üslubu bir dönüm noktası olmuş gerek icraları gerekse besteledikleri eserleriyle tanınan birçok başarılı tanburi yetişmiştir. İcraları, besteleri ve özel olarak taksimleri akademik alanda ilgi çeken tanburiler, birçok araştırmanın odağında yer almıştır. Bu makalede, önce tanbur hakkında tarihi bilgi verilmiş, gelenekte ekol oluşturmuş tanburiler tanıtılmış, Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi internet sitesinde erişime açık olan beş doktora, dört sanatta yeterlilik ve 33’ü yüksek lisans olmak üzere 42 lisansüstü tezinin bibliyografik analizi gerçekleştirilmiş ve bu çalışmalar tasnif edilmiştir. Öncelikli olarak tasnifi yapılan tezlerin listeleri verildikten sonra, yapıldıkları üniversitelere ve yapılış yıllarına göre dağılımı tablolarla açıklanmış, daha sonra da odaklarına göre dağılımı, tanbura ve tanburilere ilişkin alt konu alanları irdelenmiştir. Ayrıca lisansüstü tezlere konu olan tanburilere ilişkin tespitler yapılmış, kullanılan araştırma verileri ve tez yazarlarının cinsiyet dağılımları da tablolar halinde nicel verilerle açıklanmıştır. Elde edilen bulgular sonuç ve öneriler bölümünde değerlendirilmiştir. Yapılan tasniflerin bu alanda çalışma yapmak isteyen araştırmacılara katkı sağlaması amaçlanmıştır.

The tanbur is described as the "piano of Turkish music" by members of the tradition due to its pitches that overlap with the traditional Turkish art music scale. This feature makes the tanbur an instrument that is attributed importance in performance and education. Originating in Central Asia, the tanbur has taken its present form by undergoing various changes in the historical process, and the tanbur style developed by Tanburi İsak in the 18th century was a turning point, and many successful tanbur players, known for both their performances and the works they composed, were trained. The tanbur players, whose performances, compositions and especially their improvisations have attracted academic attention, have been the focus of many researches. In this article, firstly, historical information about the tanbur was given, tanbur players that formed a tradition were introduced, a bibliographic analysis of 42 postgraduate theses, including five doctorate, four proficiency in arts and 33 master's theses, which were accessible on the website of the National Thesis Center of the Council of Higher Education, was carried out. Graduate theses that are open to access on the website of the National Thesis Centre of the Council of Higher Education and classified. Firstly, after the lists of the classified theses are given, their distribution according to the universities where they were conducted and the years they were conducted are explained in tables, and then their distribution according to their focus and sub-topic areas related to tanbur and tanbur players are analysed. In addition, determinations have been made about tanburis that are the subject of postgraduate theses, and the research data used and the gender distribution of thesis authors have been explained in tables with quantitative data. The findings obtained are evaluated in the conclusion and suggestions section. It is aimed that the classifications made will contribute to researchers who want to work in this field.