Cevdet Bey ve Oğulları romanında “ev” ve mekânsal aidiyet kavramı

Abstract

Orhan Pamuk, ilk romanı Cevdet Bey ve Oğulları‟nda, 1905‟ten 1969‟a Türkiye coğrafyasındaki batılılaĢma/ modernleĢme hareketinin barınma kültürüne ve ev içi yaĢam biçimlerine etkisini, bir aile yaĢantısı üzerinden aktarmaktadır. Roman, IĢıkçı ailesinin konaktan apartman yaĢamına geçiĢini ve tüm bu sürecin doğurduğu çeliĢkileri, mekânsal dıĢavurumları, değiĢen ev içi gündelik yaĢam pratiklerini ve alıĢkanlıklarını, kısacası birey-ev iliĢkilerini betimlemektedir. Bu doğrultuda, temelde, üç zaman dilimi ve üç nesle odaklanarak kurgulanan anlatı, hem toplumsal ve kiĢisel anlam karmaĢalarına hem de konuttaki mekânsal deneyimlere ıĢık tutmaktadır. Mekânın kiĢiye özgü duygular ve yaĢanmıĢlıklar ile “yer”e dönüĢtüğü göz önüne alındığında, romanda aktarılan ev yaĢamı, evi yer olarak benimseme ve eve ait olma hissi ile ilgili birçok ipucu barındırmaktadır. Ayrıca, anlatının zamansal bağlamı, birey-mekân iliĢkilerinin yeniden kurulduğu bir döneme de referans vererek batılılaĢma/ modernleĢme sürecinin ev içi yaĢamındaki mekânsal pratikleri nasıl etkilediğine de odaklanmaktadır. Bu doğrultuda, kiĢinin ev ile kurduğu etkileĢimi mekânsal aidiyet kavramı üzerinden okumayı konu edinen bu çalıĢmada, Cevdet Bey ve Oğulları romanının ana kahramanlarının birey-ev iliĢkilerini ve söz konusu dönemde bu iliĢkilerin dönüĢümlerini incelemek hedeflenmektedir. Aidiyet hissinin kendini gerçekleĢtirme ve kendini bulma eylemleri ile iliĢkili olduğu düĢünüldüğünde roman kahramanlarının eve dair hislerinin birey-mekân etkileĢimi açısından yol gösterici olması beklenmektedir.

Cevdet Bey ve Oğulları, the first novel of Orhan Pamuk, narrates housing culture and everyday life shaped by modernization in Turkey between 1905 to 1969. The novel examines the life of IĢıkçı family from mansion to apartment by focusing their practices and habits, their social contradictions and its spatial reflections between people and home in this period of modernization. Accordingly, the focus of the novel brings out both social and personal inquiries and spatial experiences in housing. The concept of "place" makes sense with feelings and experiences. Because the temporal context of the novel refers to a period in which human-space relations are reconstructed, the novel contains many clues about accepting the home as a "place" with these feelings. Accordingly, this study, which focuses on reading the interaction of the person with the home through the concept of place attachment, aims to examine the changing person-home relations of the main characters of Cevdet Bey ve Oğulları during modernization. Considering that the place attachment is related to the self-realization, it is expected that the feelings of the characters about their homes will be guiding in terms of these relations.