Asi̇metri̇k bi̇lgi̇ni̇n neden olduğu mali̇yeti̇n tahmi̇ni̇: Türki̇ye otomobi̇l si̇gorta sektörü örneği̇

Abstract

Bir piyasa başarısızlığı olan asimetrik bilgi, belirsizlik ve risk unsurlarının ön plana çıktığı sigorta sektöründe sıklıkla görülmektedir. Hayat dışı sigorta branşları arasında yer alan otomobil sigorta sektöründe bireyler, bir poliçe satın alarak gelecekteki riskleri sigorta şirketine devrederler. Sigorta şirketi ise riski satın alan taraftır. Riskin fiyatı olan poliçe bedelini sigorta şirketi belirler. Poliçe bedeli belirlenirken sigorta şirketleri, araç ve sahibi hakkında ulaşabildiği bilgileri esas alır. Sigorta şirketleri genellikle, risk düzeyi yüksek ve düşük olan araç sahiplerini ayırt edemez ve ortalama bir fiyat uygular. Bu fiyat, risk düzeyi düşük olan bireylere bir maliyet yüklerken risk düzeyi yüksek bireylerin maliyetine sigorta şirketi katlanır. Bu çalışmanın ilk amacı, Türkiye otomobil sigorta sektöründe asimetrik bilginin varlığını test etmektir. İkinci amacı ise asimetrik bilginin varlığı durumunda neden olduğu maliyeti tahmin etmektir. Çalışma, otomobil sigorta sektörünün prim üretimi ve tazminat ödemesi açısından yaklaşık %97’sini oluşturan kasko ve trafik sigortası özelinde yapılmıştır. En fazla kasko ve trafik sigorta poliçesinin düzenlendiği üç ilde (İstanbul, Ankara, İzmir) yürütülen çalışmada, kolayda örneklem yöntemi ve anket tekniği ile 408 poliçe sahibinin verileri elde edilmiştir. Fiyat tahmin yöntemleri arasında yer alan hedonik fiyatlandırma modeli aracılığıyla kasko ve trafik sigortası için poliçe fiyatları tahmin edilmiştir. Hedonik fiyatlandırma modeliyle yapılan çoklu regresyon analizleri sonucunda hem kasko hem de trafik sigortasında asimetrik bilginin varlığı ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra, asimetrik bilgiye neden olan faktörler belirlenerek bu faktörlerin poliçe bedeli üzerindeki etkileri tahmin edilmiştir. Asimetrik bilgi nedeniyle kasko sigortasında beş, trafik sigortasında ise altı faktörün maliyete neden olduğu tespit edilmiştir. Asimetrik bilginin neden olduğu maliyet, kasko sigortasında police bedelinin %60’ı iken trafik sigortasında police bedelinin %65,3’ü olarak tahmin edilmiştir. Asimetrik bilginin neden olduğu maliyete ise çoğunlukla poliçe sahipleri katlanmaktadır. Asimetrik bilginin varlığı ve genellikle poliçe sahiplerine olan maliyeti, devletin regülasyon fonksiyonunu ön plana çıkarmaktadır. Kasko ve trafik sigortasında yapılacak regülasyonlarla asimetrik bilgi en aza indirilebilir. Bu durumda hem sigorta şirketlerinin hem de poliçe sahiplerinin daha rasyonel kararlar vermesi sağlanabilir.