Dezavantajlılığın yeniden üretimi: Afyonkarahisar’da sosyal hizmet alan gruplar

Abstract

Güncel bir kavram olan dezavantajlılığın işaret ettiği sosyolojik gerçeklik, mevcut tartışmalardan çok daha eskiye dayanır. Dezavantajlılığı belirleyen en temel ölçüt içerisinde bulunulan toplumun sosyal ve ekonomik yapısı, istihdam oranı, gelir adaleti ve fırsat eşitliği gibi nitelikleridir. Dezavantajlı bireylerin toplum içerisindeki konumları, uyguladıkları çeşitli yaşam pratikleri ve kullandıkları dil ile kendisini gösteren nesnel bir yerdedir. Dezavantajlıların bu nesnel konum çerçevesinde anlam kazanan dünyaları nesnelliği bir süreklilik içerisinde, tekrar üretme eğilimindedir ve karşılıklı inşa şeklinde gerçekleşmektedir. Yani, dezavantajlılık yeniden üretilirken, yardım alma pratiği de yeniden üretilmektedir. Dolayısıyla, yapıların yeniden üretildiği gibi dezavantajlılık da nesnel bir gerçeklik olarak yeniden üretilmekte, fail ve yapı ilişkisinde gerçekleşen yeniden üretimin kırılması, ancak başka hareketlerle mümkün görünmektedir. Bu çalışma nitel araştırma yaklaşımı ile yürütülmüştür. Çalışmada sosyal hizmet açısından dezavantajlı olarak kabul edilen ve sosyal yardım alan 21 kişi ile mülakat tekniği kullanılarak derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Veriler, MAXQDA nitel veri analiz programı ile analiz edilmiş, analiz sonucunda temel fenomenin altında 7 kategoriye ulaşılmıştır. Yapılan analizlerin dezavantajlılığın yeniden üretilmesine neden olan yapıyı tanımlamayı, yeniden üretimin nasıl ve hangi yollarla kırılabileceğini anlamayı ve bu soruna çözüm yolları aramayı kolaylaştırması beklenmektedir.

The sociological reality indicated by the current concept of disadvantage dates back much further than current debates. The most fundamental criteria determining disadvantage include the social and economic structure of the society, employment rate, income equity, and equal opportunities. The position of disadvantaged individuals within society is objectively manifested through various life practices and the language they use. Their worlds, defined within this objective framework, tend to be continuously reproduced and mutually constructed. In other words, as disadvantage is reproduced, so is the practice of receiving assistance. Therefore, just as structures are reproduced, disadvantage is also reproduced as an objective reality, and breaking the reproduction occurring in the relationship between actor and structure seems possible only through other actions. This study was conducted using a qualitative research approach. In-depth interviews were conducted using the interview technique with 21 individuals considered disadvantaged from the perspective of social work and receiving social assistance. The data were analyzed using the MAXQDA qualitative data analysis program, resulting in seven categories identified beneath the main phenomenon. It is expected that the analysis will facilitate the identification of the structure causing the reproduction of disadvantage, understanding how and through which means this reproduction can be disrupted, and seeking solutions to this problem.