Gelir vergisi mükelleflerinin çevre vergileri algısı: Afyonkarahisar örneği

Abstract

Yaşlı gezegenimizin 20. yüzyıldan bugüne sekiz milyarı geçen hızlı nüfus artışı, insan kaynaklı ekolojik bozulmaları da peşi sıra getirmiştir. Endüstriyel üretim ve tüketimdeki aşırılıklar, yeryüzünün akciğerleri sayılan ormanların yok edilerek oksijen kaynaklarının kesilmesi ve karbondioksit emiliminin azaltılması, kontrolsüz ve bilinçsiz tüketim, atık yönetiminden kaynaklanan sorunlar, tarımsal kirlilik, doğal kaynakların azalması ve tükenmesi; toprağın, suyun ve atmosferin bozulmasının çevresel yansımalarıdır. Kamusal mal olarak kabul edilen çevrenin, korunması ile sürdürülebilir kullanımı ve yönetimi küresel ölçekte toplumların çıkarına olan bir sorumluluktur. Bu nedenle, çevrenin korunması ve sürdürülebilirliği genellikle devletler ve uluslararası kuruluşlar tarafından düzenlenen ve teşvik edilen politikalarla desteklenmelidir. Çevre sorunlarının sınır tanımazlığı, çevre kirliliğinin çözümünde uluslararası iş birliğini zorunlu hale getirmiştir. Türkiye’de 1983’ten itibaren Çevre Kanunu’nun kabulü ile sürdürülebilir çevre kalkınma ilkeleri doğrultusunda çevre politikaları üretilmeye çalışılmaktadır. Ekosistemlere karşı ortaya çıkan tehditler, fiziksel çevre konusunda bireylerin de giderek bilinçlenmelerini sağlamaktadır. Gelecek nesillere bırakacağımız ortak mirasımız olan çevrenin korunması noktasında küresel bir bilincin yerleşmesi tek dileğimizdir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, gelir vergisi mükelleflerinin çevre vergisi algılarını Afyonkarahisar ili kapsamında çeşitli testlerle ortaya koyabilmektir. Üç bölüm olarak hazırlanan çalışmanın birinci bölümünde; vergi, vergi algısı ve çevre vergisine dair kavramsal çerçeve çizilmiş, ikinci bölümde bibliyometrik ağ haritaları ile analizler yapılmış, son bölümde Afyonkarahisar’daki gelir vergisi mükellefleri olarak belirlenen örneklem üzerinden nitel bir araştırma ile çevre vergilerine dair algıları ölçülerek elde edilen bulgular paylaşılmıştır. Bu bulgulardan bazıları; cinsiyetin vergi algısını etkileyen önemli bir faktör olduğu, bazı vergi türleri algısının yaş gruplarına göre değişiklik gösterdiği, mükellefiyet süresi fazla olanların çevresel ve kentsel planlama konularında daha fazla bilgi sahibi oldukları ve çevreye karşı duyarlılıklarının yüksek olması olarak sayılabilir.

The rapid population growth of our old planet, which has exceeded eight billion since the 20th century, has also brought human-induced ecological degradation. Excessive industrial production and consumption, cutting off oxygen sources and reducing carbon dioxide absorption by destroying forests, which are considered the lungs of the earth, uncontrolled and unconscious consumption, problems arising from waste management, agricultural pollution, decrease and depletion of natural resources; They are the environmental repercussions of the degradation of soil, water and atmosphere. The protection, sustainable use and management of the environment, which is considered a public good, is a responsibility that is in the interest of societies on a global scale. Therefore, environmental protection and sustainability must be supported by policies that are generally regulated and promoted by states and international organizations. The fact that environmental problems have no boundaries has made international cooperation necessary in solving environmental pollution. In Turkey, since 1983, with the adoption of the Environmental Law, environmental policies have been tried to be produced in line with the principles of sustainable environmental development. Threats to ecosystems make individuals increasingly aware of the physical environment. Our only wish is to establish a global awareness in terms of protecting the environment, which is our common heritage that we will leave to future generations. In this context, the aim of the study is to reveal the environmental tax perceptions of income taxpayers in the province of Afyonkarahisar with various tests. In the first part of the study, which was prepared in three parts; the conceptual framework regarding tax, tax perception and environmental tax was drawn, in the second part, analyses were made with bibliometric network maps, and in the last part, the findings obtained by measuring the perceptions of environmental taxes with a qualitative research on the sample determined as income taxpayers in Afyonkarahisar were shared. Some of these findings can be listed as; gender is an important factor affecting tax perception, perceptions of some tax types vary according to age groups, those with a longer tax liability period have more knowledge on environmental and urban planning issues and have high sensitivity to the environment.