Dijital vatandaşlık öğretim programının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi

Abstract

İnternet ve teknolojinin başdöndürücü bir şekilde gelişmesi sonucu dijitalleşme ortaya çıkmıştır. Dijitalleşme hem bireysel hem de toplumsal anlamda birçok alanda büyük çaplı dönüşümlerin yaşanmasını sağlamıştır. Günlük hayatımızdaki işlerimizin dijital ortamlar üzerinden yürütülmesi ile birlikte bu dönüşümün en bariz yaşandığı alanlardan biri de vatandaşlık olmuş ve dijital vatandaşlık kavramı ortaya çıkmıştır. Günümüz dijital toplumlarına bilinçli dijital vatandaşlar yetiştirebilmek için dijital vatandaşlık eğitimi hem toplumsal hem de bireysel anlamda bir ihtiyaçtır. Bu kapsamda çalışmada üniversite öğrencilerine yönelik dijital vatandaşlık öğretim programının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın yöntemi karma yöntem, deseni ise karma yöntem program değerlendirme desenidir. Bu tasarıma göre çalışmanın farklı aşamalarında farklı yöntemler kullanılmıştır. İhtiyaç belirleme aşamasında durum çalışması, ölçek geliştirme aşamasında karma yöntemlerden keşfedici ardışık desen, başarı testi geliştirme aşamasında tarama yöntemi, programın uygulanması ve değerlendirilmesi aşamasında gömülü deneysel karma desen kullanılmıştır. Çalışmanın araştırma grubunu, 2021 – 2022 bahar döneminde üniversite eğitimlerine devam eden pilot uygulama grubunda 34 esas uygulama grubunda 30 birinci sınıf meslek yüksekokulu öğrencisi oluşturmaktadır. Nicel veriler araştırmacı tarafından geliştirilen dijital vatandaş farkındalık ölçeği, dijital vatandaşlık başarı testi ve Cabı (2016) tarafından geliştirilen dijital teknolojilere yönelik tutum ölçeği ile toplanmıştır. Nitel veriler ise ihtiyaç belirleme görüşme formları, araştırmacı, öğrenci ve gözlemci günlükleri ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde; nicel veriler için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi, madde güçlük, madde ayırt edicilik analizleri, KR-20 madde güvenirlik analizi ve ilişkili ölçümler t testi analizleri; nitel veriler için ise içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre geliştirilen öğretim programının, üniversite öğrencilerinin dijital vatandaşlık başarılarına, dijital vatandaş farkındalıklarına ve dijital teknolojilere yönelik tutumlarına istatistiksel olarak anlamlı etkisi olmuştur. Sonuç olarak çalışma kapsamında üniversite öğrencilerine yönelik bir dijital vatandaşlık öğretim programı alan yazına kazandırılmıştır

As a result of the rapid development of the internet and technology, digitalization has emerged. Digitalization has led to significant transformations in both individual and societal contexts. With our daily tasks being carried out through digital environments, citizenship has become one of the most obvious areas where this transformation has occurred, and the concept of digital citizenship has emerged. İn order to raise conscious digital citizens for today’s digital societies, digital citizenship education has become a social and individual need. İn this regard, this study aims to design, implement, and evaluate a digital citizenship curriculum for university students. The method of the study is a mixed method, and the design is a mixed method curriculum evaluation design. According to this design, different methods were used at different stages of the study. A survey study was used in the needs assessment phase, an exploratory sequential design, one of the mixed methods, was used in the scale development phase, a survey method was used in the achievement test development phase, and an embedded experimental mixed design was used in the implementation and evaluation of the curriculum. The study group of the pilot study consisted of 34 first-grade university students in the spring semester of 2021-2022 academic year while the study group of the implementation stage consisted of 30 first-year university students in the spring semester of 2021-2022 academic year. Quantitative data was collected using a digital citizenship awareness scale, a digital citizenship achievement test developed by the researcher, and the “Attitude Scale for Digital Technology” developed by Cabi (2016). Qualitative data was collected using need assessment interview forms, researcher journal, student journal, observer journal, and semi-structured interview forms. İn the data analysis, exploratory and confirmatory factor analysis, item difficulty and item discrimination analyses, KR-20 item reliability analysis, and related measurement t-test analyses were used for quantitative data while content analysis was used for qualitative data. According to the findings of the study, the developed curriculum had a statistically significant effect on university students’ digital citizenship achievements, digital citizenship awareness, and attitudes towards digital technologies. As a result, a digital citizenship curriculum for university students has been added to the literature within the scope of this study.