Vergi alacaklarının tahsilinde mal bildirimi yükümlülüğü ve bu yükümlülüğe aykırı fiillere uygulanacak yaptırımlar: Afyonkarahisar ili uygulama sonuçları

Abstract

Vergilendirme sürecindeki vergi tahsilinin eksiksiz, doğru ve hızlı olması vergi sisteminin düzenli işleyebilmesi bakımından önemlidir. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'da düzenlenen güvence tedbirleri ile vergi alacağının tahsilinde etkinliğin artırılması amaçlanmıştır. Teknolojinin gelişmesiyle ekonomik faaliyetlerde meydana gelen değişimler vergilendirme sürecinde de değişime neden olmaktadır. Vergi alacağını güvence altına almak amacıyla düzenlenen tedbirlerin de güncel gelişimlere uyumlu olması gerekmektedir. Mal bildirimi, borçlunun kendisinde ve/veya üçüncü kişiler elinde bulunan mal, alacak ve haklardan borcuna yetecek miktarda olmak üzere yazılı veya sözlü olarak tahsil dairesine bildirmesidir. Buradan hareketle, çalışmanın temel amacı vergi alacağının tahsilindeki güvence tedbirlerinden biri olan mal bildirimi yükümlülüğü ve buna ilişkin yaptırımların vergi tahsilindeki etkisini ortaya koymaktır. Söz konusu etki Afyonkarahisar ili örneği ile incelenmiştir. Çalışmada veri toplama yöntemi olarak anket uygulanmıştır. Veriler, kolayda örnekleme yöntemi ile ankete katılan 89 muhasebe meslek mensubundan toplanmıştır. Elde edilen veriler en küçük kareler yöntemi ile yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) ile analiz edilmiştir. Analiz yönteminin tercih edilmesinin en önemli nedeni çalışmanın keşfedici nitelikte ve örneklem sayısının az olmasıdır. Çalışmada, mal bildirimi yükümlülüğüne ilişkin yaptırımlar ile vergi tahsili arasındaki doğrudan ilişki sınandığı gibi modele aracı değişkenler eklenmek suretiyle aracılık etkisi de incelenmiştir. Orta seviyede tahmin gücüne sahip olan yapısal model analizine göre elde edilen temel bulgu, mal bildirimine ilişkin yaptırımların vergi tahsilinde etkisi olduğudur. Ayrıca yaptırımlar ile vergi tahsili arasındaki ilişkide vergi ahlâkının kısmi aracılık rolü vardır. Bunlara ek olarak yapılan önem-performans harita analizi (IPMA) sonuçlarına göre vergi tahsilini artırabilmek için modeldeki değişkenler arasında en çok öneme sahip değişken yaptırımdır. Analiz sonuçlarına göre mal bildirimi yükümlülüğüne ilişkin yaptırımların uygulanmasına ilişkin iyileştirmeler yapıldığı takdirde vergi tahsilinde artış meydana gelebilecektir. Buna dayanarak mal bildirimi yükümlülüğünü yerine getirmeyen vergi borçluları itinayla takip edilmeli ve söz konusu yaptırımların uygulanması sağlanmalıdır.

The fact that tax collection in the taxation process is complete, accurate, and fast is important for the regular functioning of the tax system. İt aims to increase the efficiency in collecting tax receivables with the assurance measures regulated in Law No. 6183 on the Collection of Public Receivables. Changes in economic activities with the development of technology also cause changes in the taxation process. Measures designed to secure tax receivables should also be compatible with current developments. Property declaration is the debtor's written or verbal notification to the collection office of the goods, receivables, and rights in the hands of the debtor or third parties in an amount sufficient for the debt. From this point of view, the study's main purpose is to reveal the obligation of property declaration, one of the assurance measures in collecting tax receivables, and the effect of related sanctions on tax collection. This effect was examined with the example of Afyonkarahisar province. İn the study, a questionnaire was used as a data collection method. The data were collected from 89 certified public accountants who participated in the survey using convenience sampling. The data were analyzed with partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). The most important reason for choosing the analysis method is the study's exploratory nature and the small number of samples. The study tested the direct relationship between the sanctions related to the property declaration obligation and tax collection, and the mediation effect was also examined by adding intermediary variables to the model. The main finding obtained according to the structural model analysis, which has moderate predictive power, is that the sanctions related to the property declaration affect tax collection. İn addition, tax morale has a partial mediating role in the relationship between sanctions and tax collection. İn addition to these, according to the results of the importance-performance map analysis (İPMA), the most important variable among the model variables to increase tax collection is the sanction. According to the analysis results, an increase in tax collection may occur if improvements are made regarding enforcing the sanctions related to the property declaration obligation. Based on this, tax debtors who do not fulfill their property declaration obligation should be followed carefully, and the said sanctions should be implemented.