Asabiyet olgusu ve Emevîler döneminde yönetime etkisi

Abstract

İslam öncesi dönemden itibaren Arap hayatını siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan etkileyen asabiyet, hayatın vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Arap Câhiliye hayatında önemli bir konumu bulunan asabiyet İslamiyet’in geliş ortamında da önemli etkileri vardır. Hz. Peygamber, İslam’ı tebliği esnasında asabiyetin olumlu yönlerinden faydalanırken olumsuz yönlerini de engellemeyi amaçlamıştır. Özellikle asabiyetin İslamiyet’le bağdaşmayan yanlarını da yasaklamıştır. Hz. Muhammed’in (sav) vefatıyla Müslümanların ilk halifesi olan Hz. Ebu Bekir asabiyet konusunda Hz. Peygamber’in uygulamasını takip ederken Hz. Ömer de halife olmasıyla beraber asabiyet konusunda benzer bir tutum takınmıştır. Fakat asabiyetin de sebep olduğu Hz. Osman ve Hz. Ali dönemlerinde meydana gelen iç karışıklıklar, asabiyetin yeniden güç kazanmasına zemin hazırlamıştır. Emevîler dönemine gelindiğinde ise devletin kuruluş yıllarında özellikle Muaviye b. Ebi Süfyan ve Abdülmelik b. Mervan gibi kabiliyetli halifelerin de çabaları sonucu asabiyet, belli bir dengede tutulmaya çalışılmıştır. Ancak ilerleyen süreç içerisinde devletin bekasından daha ziyade halifelerin kendi isteklerini ön plana çıkarmaları sebebiyle belli bir terazi de tutulmaya çalışılan asabiyet kontrolden çıkarak halifeler asabiyetin kontrolüne girmiştir. O kadar ki bazı halifeler belli bir kabileden güç alarak halife olduğu gibi bazı halifeler de kabile asabiyetinin gücüne yenilerek hal olmuştur. Çalışmamızda asabiyet kavramının çerçevesi çizilerek İslam öncesinden itibaren Emevîler’e kadar geçen süreçteki asabiyetin olumlu ve olumsuz etkilerine değinilmiş sonrasında ise Emevîlerin yıkılışına kadar asabiyetin yönetime nasıl tesir ettiği üzerinde durulmuştur. Emevî devletinin yıkılması soncusuyla birlikte çalışmamız nihayete ermiştir.

Affecting Arab life politically, socially and economically since the pre-Islamic period, asabiyyah has been an indispensable element of life. Asabiyyah, which had an important position in Arab Jāhiliyya life, also had important effects on the arrival of Islam. During the Prophet's proclamation of Islam, he aimed to prevent the negative aspects of asabiyyah while benefiting from its positive aspects. In particular, he prohibited the aspects of asabiyyah that were incompatible with Islam. Abu Bakr, who became the first caliph of the Muslims after the death of Prophet Muhammad (PBUH), followed the Prophet's practice on the issue of tribalism, while Umar took a similar stance on the issue of tribalism when he became caliph. However, the internal turmoil that occurred during the reigns of Uthman and Ali, which was also caused by the tribalism, paved the way for the regaining strength of the tribalism. When it came to the Umayyad period, in the foundation years of the state, especially as a result of the efforts of talented caliphs such as Mu'awiya b. Abi Sufyan and Abdulmalik b. Marwan, the asabiyyah was tried to be kept in a certain balance. However, in the following process, as the caliphs prioritized their own wishes rather than the survival of the state, the asabiyyah, which was tried to be kept in a certain balance, got out of control and the caliphs came under the control of the asabiyyah. So much so that while some caliphs became caliphs by taking power from a certain tribe, some caliphs were defeated by the power of tribal asabiyyah. In our thesis, the concept of asabiyyah has been framed and its influence from the pre-Islamic period until the Umayyads has been mentioned, and then, from the first chapter onwards, how asabiyyah influenced the administration until the fall of the Umayyads has been emphasized. Our thesis was finalized with the collapse of the Umayyad state.