Göbeklitepe arkeolojik kazı alanı’nın bölgeye yönelik turizm talebinin gelişimine etkisi: Turist rehberlerinin bakış açısıyla bir değerlendirme

Abstract

Bu tezin amacı Göbeklitepe arkeolojik kazı alanının Şanlıurfa başta olmak üzere Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne yönelik turizm talebine etkisini turist rehberlerinin bakış açısıyla değerlendirmektir. Araştırma amacı doğrultusunda Göbeklitepe’ye düzenlenen turlarda görev alan 12 eylemli turist rehberi ile Ekim 2021- Şubat 2023 tarih aralığında yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmada kullanılan görüşme formu kapsamlı bir literatür incelemesi sonucunda şekillenmiştir ve 16 sorudan oluşmaktadır. Görüşmelerden elde edilen veriler açık ve gizli içerik kodlaması ile incelenerek dört tema ve 15 kod belirlenmiştir. Daha sonra veri seti Maxqda nitel veri analiz programına aktarılarak, metin içerisinde ilgili ifade ve cümlelerin kodlara ataması yapılmış ve araştırmacı kodlara atanan metinleri derinlemesine inceleyerek yorumlamalarda bulunmuştur. Araştırma sonucunda Göbeklitepe arkeolojik kazı alanının bölge için çok önemli bir değer olduğu ve bölgeye yönelik talebin artmasında ana unsurlardan biri olarak değerlendirildiği saptanmıştır. Bölgede Karahantepe, Boncuktepe gibi alanlarda devam eden kazı çalışmaları ile Göbeklitepe’nin öneminin daha da artacağı, mevcut durumda ise Göbeklitepe’nin bilinmezliğinin ve spritüal (ruhsal) enerji alanı olarak görülmesinin talep oluşturmada ana etken olarak ön plana çıktığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarının konu ile ilgili literatüre, kamu kesimi temsilcilerine ve turist rehberlerine talep analizi ve talep sürekliliğinin oluşturulması bağlamında fayda sağlaması öngörülmektedir.

This study aims to evaluate the impact of the Göbeklitepe archaeological excavation site on the tourism demand for the South-eastern Anatolia Region, especially Şanlıurfa, from the perspective of tourist guides. For the research, semi-structured interviews were held from October 2021 to February 2023 with 12 tourist guides who participated in the Göbeklitepe tours. The interview form used in the research consisting of 16 questions, was constructed due to a comprehensive literature review. The data gathered from the interviews were analyzed with open and latent content coding, and four themes and 15 codes were determined. Then, the data set was transferred to the Maxqda qualitative data analysis program, and the relevant expressions and sentences in the text were assigned to the codes. In the ongoing process, the researcher examined the data set in-depth and made some comments. As a result, it has been determined that the Göbeklitepe archaeological excavation site is a significant value to the region and is considered one of the main factors in increasing the demand for the region. It has also been determined that the importance of Göbeklitepe will increase with the ongoing excavations in areas such as Karahantepe and Boncuktepe in the region. Furthermore, it is revealed that the obscurity of Göbeklitepe and the fact that it is seen as spiritual energy land come to the fore as the main factor in creating demand. It is assumed that the research results will benefit the relevant literature, public sector stakeholders, and tourist guides in the context of demand analysis and enhancing demand continuity.