Reîsülkurra Abdullah Eyyûbî’nin miftâhu saâdetil-medine’si (transkripsiyon ve değerlendirme)

Abstract

Medine, İslam’ın üç kutsal şehrinden biri olup, eski adıyla Yesrib olarak bilinir ve Hz. Peygamber’in (sas) hicreti ile dönüşümün ve değişimin merkezi olmuştur. Medine, coğrafi konumu itibariyle Arap Yarımadası’nın Hicaz bölgesinde yer alan önemli bir şehirdir. Bu çalışma, Abdullah Eyyûbî’nin Miftâhu Saâdeti’l-Medîne eserinin tamamı Ankara nüshası esas alınarak tahkîki, transkripsiyonu ve değerlendirmesi üzerinedir. Abdullah Eyyûbî, Semhûdî’nin Vefâü’l-Vefâ bi-Ahbâri Dâri’l-Mustafâ’sının ilk muhtasar tercümesini yapan kişidir. 18 ve 19. yüzyılları arasında İstanbul’un Eyüp semtinde yaşayan Abdullah Eyyûbi dönemin meşhur âlimlerinin rahle-i tedrisinden geçmiştir. Kendini şer’i ve aklî ilimlerde geliştirmiştir. Almış olduğu eğitimler, devletin önemli kurumlarında görevler ve dersler vermesine neden olmuştur. 19. Yüzyılın Reîsülkurralarından olan Abdullah Eyyûbî ömrünün tamamını ilme adamıştır. Miftâhu Saâdeti’l-Medîne adlı eserinde, Medine’nin isimleri, Medine’nin faziletleri, Medine’nin ilk sakinleri olan Amâlika, Yahudi, Evs ve Hazrec kabilelerinden, Mescid-i Nebevî’nin inşası, içerisinde yer alan yapılar ve geçirdiği imar ve genişletme faaliyetlerinden, Medine-i Münevvere çevresinde yer alan evler, sosyal alanlar ve vadi, dağ ve kuyulardan, Bakî’ Mezarlığı’nda yatan Ehl-i Beyt mensuplarından, Hz. Peygamber’in (sas) namaz kıldığı mescitlerden, Mescid-i Nebevî, Ravza-i Mutahhara ve Hz. Peygamber’e (sas) nispet edilen mekânlarda uyulması gereken kural ve davranışlardan bahsedilmektedir.

Medina, one of Islam’s three holy cities, was formerly known as Yathrib and became a center of transformation and change with the Prophet Muhammad’s (PBUH) migration. Geographically, Medina is an important city located in the Hejaz region of the Arabian Peninsula. This study is based on the transcription, and evaluation of the entire Ankara manuscript of Abdullah Eyyûbî’s “Miftâhu Saâdeti’l-Medîne”. Abdullah Eyyûbî is the person who made the first abridged translation of Semhûdî’s Vefâü’l-Vefâ bi-Ahbâri Dâri’l-Mustafâ. He lived in the Eyüp district of Istanbul between the 18th and 19th centuries and studied under the prominent scholars of his time. Abdullah Eyyûbî developed himself in both religious and rational sciences. The education he received led him to teach and serve in important state institutions. As one of the Reîsülkurras of the 19th century, Abdullah Eyyûbî dedicated his entire life to knowledge. In his work titled Miftâhu Saâdeti’l-Medîne, he discusses the names of Medina, the virtues of Medina, the first inhabitants of Medina, including the Amâlika, Jewish, Aws, and Khazraj tribes, the construction of Al-Masjid an-Nabawi, the structures within it, and the renovation and expansion activities it underwent. He also mentions the houses, social areas, valleys, mountains, and wells surrounding Medina, the members of Ahl al-Bayt buried in Al-Baqi' Cemetery, the mosques where the Prophet Muhammad (peace be upon him) prayed, and the rules and behaviors to be observed in Al-Masjid an-Nabawi, Rawda al-Mutahhara, and other places associated with the Prophet (peace be upon him).