Abay Kunanbayoğlu’nun “Kara Sözler” adlı eseri ile Yusuf Has Hacib’in “Kutadgu Bilig”adlı eserinin sosyal tenkit bakımından mukayesesi

Abstract

Abay Kunanbayoğlu ve Yusuf Has Hacib’in yaşamış olduğu dönemde yazdıkları eserlerdeki fert – toplum, eğitim, bürokrasi, ahlaki, ekonomik, dinî, kültürel unsurlarla ilişkili olan bölümlere on başlık altında bakılmıştır. Bu şahsiyetler farklı dönemlerde yaşamış olsalar bile toplumları için iyi olanı yapmaya çalışmışlardır. İyi bir yönetici nasıl olmalı, iyi bir halk nasıl olmalı, ahlaklı insan nasıl olmalı gibi sorulara cevap verir niteliğindeki eserlere bakılarak tezin bütünü oluşturmuştur. Farklı dönemde yazılmış bu eserler okunup incelenmiştir. Bu bilgiler ışığında eserler arasında ortaklık var mı sorusuna cevap aranması mukayesenin temel amaçlarındandır. Bu hususta bu farklı dönemlerde yazılan iki eser sosyal tenkit bakımından mukayese edilmiştir. Abay Kunanbayoğlu’nun nesir şeklinde yazdığı sözlere ve Yusuf Has Hacib’in beyitler halinde yazılan mesnevi tarzındaki eserler incelenmiştir. Bu eserlerin dil ve üsluplarına bakılmıştır. Eserlerini yazarken dönemin etkisinde kalmışlardır. Bu etkiyle birlikte dönemin sosyal çevresini ele almamız mümkündür. Bu eserler fert-toplum, dinî, ekonomik, ahlaki, siyasi, kültürel, bürokratik, kadın, eğitim ve sosyal sınıf olarak on başlık altında sosyal tenkit bakımından mukayesesi incelenmiştir. Kısaca yazarların hayatı, eserleri ve edebî anlayışıyla da ilgili bilgiler verilmiştir.

The sections separated by individual - society, education, bureaucracy, freedom, economic, religious and cultural elements in the works of Abay Kunanbayoğlu and Yusuf Has Hacib during their period were examined under the heading. Even though these individuals lived in different periods, they tried to do what was good for their societies. The whole of the thesis was created by looking at works that answer questions such as what a good ruler should be, what a good people should be, what a moral person should be. These works, written in different periods, were read and sorted. One of the main purposes of the comparison is to find an answer to the question of whether there is a commonality between the publications of this information. In this regard, two works written in these different periods were compared in terms of social criticism. The works of Abay Kunanbayoğlu's words written in prose and Yusuf Has Hacib's works in the style of mesnevi written in couplets. These functions were examined in terms of language and style. They lived under the influence of the period while writing their works. It is possible to consider the social environment of the period together with the purchasing effect. The comparison of these works in terms of social criticism is based on individual-society, religious, economic, basic, political, cultural, bureaucratic, women, education and social classes. Briefly, information about the authors' lives, works and literary understanding is given.