STEM ile bütünleştirilmiş sosyal bilgiler (SSTEM): Bir eylem araştırması

Abstract

Günümüzde, bireylerden disiplinlerarası ve disiplinler ötesi bir bakış açısıyla gerçek dünya sorunlarını çözebilecek bilgi, beceri ve yetkinliklere sahip olmaları beklenmektedir. Teknolojik gelişmelerin hız kazandığı günümüzde, eleştirel düşünebilen, sorgulayan, problem çözme ve mühendislik tasarım becerileriyle donatılmış, inovatif, özgüvenli ve iş birliği yapabilen bireyler yetiştirilmesi öncelikli hale gelmiştir. STEM (Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) eğitimi, bu beklentilere cevap verebilmek adına disiplinleri bütünleştirerek öğrencilerin teori ile uygulamayı birleştirdiği, hatalarından öğrenmeyi deneyimlediği ve günlük yaşam problemlerine çözümler geliştirdiği bir yaklaşımı olanaklı hale getirmektedir. Bununla birlikte, sosyal bilgilerin STEM ile bütünleştirilmesi (SSTEM), karmaşık dünya sorunlarının daha kapsayıcı ve sürdürülebilir çözümlerle ele alınabilmesine olanak tanımakta, bireylerin hem sosyal hem de teknik alanlarda etkin beceriler geliştirmesini sağlamaktadır. Bunun yanı sıra STEM’de ele alınan sorunlara da bir bağlam kazandırmaktadır. Bu açıdan, yenilik ve yaratıcı düşünceyi teşvik eden eğitim sistemleri, bireyleri hem kendi gelecekleri hem de toplumsal yarar için çözüm üretmeye yönlendirmektedir. Bu gereksinimler ışığında araştırmanın amacı, ortaokul sosyal bilgiler dersi ile bütünleştirilmiş STEM (SSTEM) uygulamalarının 5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumları, STEM’e yönelik tutumları, 21. yüzyıl becerileri ve araştırma-sorgulamaya dönük becerileri üzerindeki etkilerini incelemek ve 5. sınıf öğrencilerinin bu uygulama sürecini ortaokul öğrencilerinin görüşlerine dayalı olarak değerlendirmektir. SSTEM uygulamalarının etkilerinin ortaya koyulması; daha etkili ve verimli sosyal bilgiler öğretimi uygulamaları gerçekleştirilmesi için araştırmacılara ve uygulayıcılara katkılar sağlayabilir. Alanyazında sosyal bilgiler ve STEM’in bütünleştirilmesi ve eylem araştırması biçiminde desenlemesi ile bir ilk olan olan bu tezin alanyazındaki boşluğu doldurması gerek araştırmacılar gerekse uygulayıcılar açısından katkılar sağlaması umulmaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan eylem araştırması kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını 2022-2023 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Afyonkarahisar Merkez İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı bir devlet okulunun 5/A sınıfında bulunan 7’si erkek, 6’sı kız olmak üzere 13 öğrenci oluşturmaktadır. Bu araştırmanın verileri “Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği”, “STEM Tutum Ölçeği”, “Araştırma-Sorgulamaya Dönük Tutum Ölçeği” ve “21. Yüzyıl Becerileri Ölçeği”, öğrenci günlükleri, (MTS) defterleri, araştırmacı günlüğü, etkinliklere ilişkin video kayıtları, geçerlik komitesi ses kayıtları, süreç sonunda odak öğrencilerle yapılan görüşmeler ve değerlendirme rubrikleri yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın nicel bulguları incelendiğinde, SSTEM uygulamalarına katılan ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarında ön-test ve son-test arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir. Araştırma-Sorgulamaya Yönelik Tutum Ölçeği’nde de ön-test ve son-test arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmazken, 21. Yüzyıl Becerileri Ölçeği’nde son-test puanları lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. STEM Tutum Ölçeği’nde ise, Fen, Teknoloji, Mühendislik, Fen-Matematik-Mühendislik-Teknoloji alt boyutları ve STEM Tutum Ölçeği son-test puanları lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Nitel bulgulara bakıldığında ise; öğrenci günlükleri, araştırmacı günlükleri, video ders kayıtları, geçerlik komitesi ses kayıtları ve öğrencilerle gerçekleştirilen yüz yüze görüşmelerin analizi sonucunda, 5. sınıf öğrencilerinin SSTEM uygulamalarını eğitici ve öğretici buldukları, bu süreçte dersin sıkıcılıktan uzaklaştığını ve eğlenceli hale geldiğini ifade ettikleri görülmüştür. Ayrıca SSTEM uygulamalarının, öğrencilerin kendilerini araştırma yapma, problem çözme, iş birliği, eleştirel ve yaratıcı düşünme ile karar verme gibi 21. yüzyıl becerilerini geliştirdiğini ifade ettikleri belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, öğrencilerin kodlama yapmayı, Web 2.0 araçlarını kullanarak ürün tasarlamayı, mühendislik tasarım sürecini öğrenmeyi ve bazı İngilizce kelimeleri öğrendiklerini ifade ettikleri saptanmıştır. Öğrencilerin süreçte karşılaştıkları zorluklar arasında, araştırma yapma, kodlama, ürün tasarlama, mühendislik tasarım defterine çizim yapma gibi psiko-motor beceriler gerektiren görevlerde zorlanma; zaman yönetimi, iş bölümü ve grup çalışması konularında güçlük yaşama ve e-posta adresi kullanımında eksiklikler yer almıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda, sosyal bilgiler dersinin günlük yaşamla ilişkilendirilmesinde ve disiplinlerarası uygulamaların yaygınlaştırılmasında SSTEM yaklaşımının farklı sınıf düzeylerinde, farklı kazanımlara yönelik ve farklı araştırma yöntemleri kullanılarak çeşitli araştırmalar desenlenebileceği önerilmektedir.

Today, individuals are expected to have the knowledge, skills and competences to solve real world problems from an interdisciplinary and transdisciplinary perspective. In today's world where technological developments are accelerating, it has become a priority to raise individuals who can think critically, question, problem-solve and equipped with engineering design skills, are innovative, self-confident and able to cooperate. STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) education integrates disciplines in order to respond to these expectations and enables an approach in which students combine theory and practice, experience learning from mistakes and develop solutions to daily life problems. In addition, integrating social studies with STEM (SSTEM) enables complex world problems to be addressed with more inclusive and sustainable solutions and enables individuals to develop effective skills in both social and technical fields. It also provides a context for the problems addressed in STEM. In this respect, education systems that encourage innovation and creative thinking lead individuals to produce solutions for both their own future and social benefit. In the light of these requirements, the aim of this study is to examine the effects of STEM (SSTEM) implementations integrated with the middle school social studies course on 5th grade students' attitudes towards social studies course, attitudes towards STEM, 21st century skills and research-inquiry skills and to evaluate this application process of 5th grade students based on the views of middle school students. The study may contribute to researchers and practitioners to realise more effective and efficient social studies teaching practices. It is hoped that this thesis, which is the first in the literature with the integration of social studies and STEM and its design in the form of action research, will fill the gap in the literature and contribute to both researchers and practitioners. Action research, one of the qualitative research designs, was used in the study. The participants of the study consisted of 13 students (7 boys and 6 girls) in the 5/A class of a public school affiliated to the Afyonkarahisar Central Provincial Directorate of National Education in the spring term of the 2022-2023 academic year. The data of this study were collected through ‘Social Studies Attitude Scale’, ‘STEM Attitude Scale’, ‘Research-Inquiry Oriented Attitude Scale’ and ‘21st Century Skills Scale’, student diaries, (MTS) notebooks, researcher's diary, video recordings of the activities, audio recordings of the validity committee, interviews with the focus students at the end of the process and evaluation rubrics. When the quantitative findings of the study were examined, it was determined that there was no statistically significant difference between the pre-test and post-test in the attitudes of secondary school students participating in SSTEM practices towards the social studies course. While there was no statistically significant difference between the pre-test and post-test in the Attitude Towards Inquiry Scale, there was a statistically significant difference in favour of the post-test scores in the 21st Century Skills Scale. In the STEM Attitude Scale, it was determined that there was a statistically significant difference in favour of Science, Technology, Engineering, Science-Mathematics-Engineering-Technology sub-dimensions and STEM Attitude Scale post-test scores. In terms of qualitative findings, as a result of the analysis of student diaries, researcher diaries, video lesson recordings, validity committee voice recordings and face-to-face interviews with students, it was seen that 5th grade students found SSTEM implementations educational and instructive, and stated that the lesson became less boring and more fun in this process. In addition, it was determined that students stated that SSTEM implementations improved their 21st century skills such as research, problem solving, collaboration, critical and creative thinking and decision making. In addition, students stated that they learnt coding, designing products using Web 2.0 tools, learning the engineering design process and learning some English words. Among the difficulties encountered by the students in the process, there were difficulties in tasks requiring psycho-motor skills such as researching, coding, designing products, drawing in an engineering design notebook; difficulties in time management, division of labour and group work; and deficiencies in the use of e-mail addresses. In line with the findings obtained from the research, it is suggested that various studies can be designed by using the SSTEM approach at different grade levels, for different achievements and using different research methods in order to associate the social studies course with daily life and to expand interdisciplinary practices.