Türkiye bina deprem yönetmeliğine göre tasarlanmış çelik binada kalıcı ötelemeleri içeren performans değerlendirmesi

Abstract

Depremlerden sonraki gözlemler ve sayısal/deneysel çalışmalar, yapılarda deprem sonrası oluşan kalıcı yanal ötelemelerin belirli sınırları aşması durumunda, yapının kullanılmaz hale gelerek toptan kaybına sebep olabildiğini göstermiştir. Bu bağlamda, ekonomik kayıpları azaltmak için kalıcı yanal ötelemelerin de performans değerlendirmelerinde gözönüne alınması gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine (TBDY) göre tasarlanmış çelik bir bina için, yönetmelikte yer alan temel performans düzeylerinin kalıcı yanal ötelemeler bakımından yeterlilikleri değerlendirilmiştir. İncelenen bina dört katlı ve taşıyıcı sistemi kenar akslara yerleştirilen bir doğrultuda Moment Aktaran Çerçeve (MAÇ)’ler, diğer asal doğrultuda Merkezi Çaprazlı Çerçeve (MÇÇ)’lerden oluşmaktadır. Bina, tasarım depremi düzeyini ve maksimum deprem düzeyini temsil eden iki grup deprem yer hareketi için çift doğrultulu doğrusal olmayan dinamik analiz ile incelenmiştir. Bina tasarım deprem düzeyi için TBDY’de öngörülen performans hedeflerini sağlamıştır. MAÇ sistemindeki performans değerlerlendirmeleri çok düşük düzeyde hasara işaret etmesine rağmen, kalıcı ötelemeler binanın deprem sonrası kullanılamaz hale gelme potansiyeli bulunduğunu göstermiştir. MÇÇ sistemindeki performans değerlerlendirmeleri ise daha büyük hasar düzeylerini işaret etmiş, ancak kalıcı öteleme davranışı bakımından çok daha iyi sonuçlar vermiştir. Elde edilen kalıcı öteleme sonuçlarında narin çaprazların burkulma sonrası çevrimsel davranışı etkili olmuştur.

Post-earthquake observations and numerical/experimental studies show that if the residual drifts in buildings exceed certain limits, buildings may become unusable and cause total loss of building. In this context, residual drifts should also be included in performance evaluations to reduce economic losses. In this study, on a steel building designed to Building Earthquake Code of Türkiye (BECT), the adequacy of the basic performance levels included in BECT was evaluated in terms of residual drifts. Investigated building is four-story and its structural system consists of Moment Resisting Frames (MRF) and Concentrically Braced Frames (CBF) located around the perimeter of the building. The building was investigated by bi-directional nonlinear dynamic analysis for two ground motions set representing the design level earthquake and the maximum earthquake level. The building has achieved the performance level stipulated in the BECT for the design level earthquake. Although the performance evaluations of the MRF system indicated very low levels of damage (limited damage), the residual drifts of MRF system shown that the building had the potential to become unusable after the earthquake. The performance evaluations in the CBF system indicated greater damage levels compared to the MRF system, but gave much better results in terms of residual drifts. The post-buckling cyclic behavior of slender braces was effective in the residual drift results.