“Belediye örgütlü yerleşmelerde gerçekleştirilen nüfus sayımlarına eleştirel bir bakış: Afyonkarahisar örneği”

Abstract

Ülkemizde modern anlamda nüfus sayımının ilki 1927 yılında, sonuncusu ise 2000 yılında olmak üzere on dört genel nüfus sayımı gerçekleştirilmiştir. Sayımlar, bu konuda gerekli deneyim, fiziki alt yapı ve yetişmiş elemana sahip olan ülkemizin en köklü ve uzmanlaşmış kuramlarından birisi olan D.İ.E.(Devlet İstatistik Enstitüsü)- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından, Birleşmiş Milletler Örgütü’nün standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmektedir. Türkiye nüfusunun ekonomik, sosyal, kültürel ve demografik konulardaki niteliklerini, ülkemizin idari bölünüşüne göre tam ve doğru olarak belirlemek amacıyla gerçekleştirilen bu sayımlar, gerek bilimsel çevreler gerekse kamuoyu tarafından çeşitli eleştiri ve tartışmalara konu olmaktadır. Bu durumu, 1997 Genel Nüfus Tespiti ve 2000 Genel Nüfus Sayımı da içermektedir. Eleştirilere konu olan daha çok ilçe merkezleri ve belediye örgütlü yerleşmelerin nüfus miktarlarının doğruluk derecesidir. Yapılan bu çalışmada, D.İ.E. (TÜİK) tarafından üretilen nüfus istatistiklerinin doğruluk derecesi, nüfus istatistiği konusunda sağlıklı ikinci kaynak olan E.T.F. (Ev Tespit Fişleri) tarafından test edilmektedir. Bu tür bir çalışmanın ülke geneline uygulanması zor olduğu için Afyonkarahisar örneği ile sınırlandırılmıştır. Elde edilen verilere göre, özellikle Belediye Örgütlü Yerleşmelerin nüfus miktarlarında anormal farklılıklar olduğu ve gerçeği yansıtmadığı tespit edilmiştir. Bunun en önemli nedeni nüfus sayımlarının spekülatif hareketlere maruz kalması başta olmak üzere, güncelliğini yitirmesi, ihtiyaçlara cevap verememesi gibi pek çok sorunu beraberinde getiren 1580 sayılı Belediye Kanunuydu. Bütün bunlardan dolayı Belediye Kanunu yeniden düzenlenerek 5393 Sayılı Belediye Kanunu yürürlüğe konmuştur. Fakat yeni belediye kurulmasındaki nüfus miktarı ve merkezi bütçeden toplam nüfus miktarına göre verilen payı düzenleyen maddeler değiştirilmelidir. Bunun yanında; sayımda görevli personelin sayım sonucunu etkilemeyecek şekilde kurallara uygun hareket etmesi ve ülke halkının nüfus sayımının amacının gerekliliği konusunda bilinçlendirilmesi sorunun çözümünü kolaylaştıracaktır.

In our country fourteen general population censuses had been conducted as the first modern one in 1927 and the last one in 2000. Censuses have been conducted by the State Institute of Statistics of Turkey (SIS), which is one of the most fundamental and specialized institutes of our country and has necessary experience about this subject and physical infrastructure and experienced staff appropriate to the standards of United Nations. The censuses, which aim to identify the qualifications of the economic, social, cultural and demographic subjects of turkey population according to the administrative division exactly and properly, cause various criticisms and disputes by both scientific circles and public opinion. The situation includes 1997 population count and General Population Census 2000. The reason for the criticisms are mostly because of the accuracy of population amount in municipality organized settlements and administrative districts. In this study, the acccuracy of the population statistics which were produced by the (SIS) The State Instituteof Statistics have been tested by the second reliable source (House Determining Records). This sort of study is difficult to be carried out througout the country so that it had been limited with the case of Afyonkarahisar. According to data we got it had been understood that there are abnormal differences and they do not indicate the reality particularly in the population amount of municipality organized settlements. The most significant reason for this is the number 1580 Municipality Law, which brought about firstly the isssue of being exposed to speculative acts in population censuses and many issues such as losing its currency and being unable to answer to necessities. On account of these, Municipality Law had been arranged again and the number 5393 Municipality Law had been implemented. However, the articles, which prepare the share given by the central budget according to total population amount and the population amount in order to set up new municipality, should be altered. Besides, if the staff in charge of census behave properly for the rules so as not to influence the census’ data results and making the nation conscious of the necessity of the census will facilitate the solution to the problem.