Lider-Üye Etkileşimi ile Bireysel ve Örgütsel Sonuçlar Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme

Abstract

Liderlik üzerine yapılan ilk araştırmalarda genellikle liderin bütün izleyicileriyle ilgili olarak benzer bir algıya sahip olduğu kabul edilmekteydi. Oysa ki Lider-Üye Etkileşim teorisine göre, lider ile kendisine bağlı her bir astı arasında farklı nitelikte karşılıklı etkileşim gelişmektedir. Bu çalışmada Lider-Üye Etkileşim (LÜE) ilişkisi; etki, katkı, bağlılık ve profesyonel saygı’yı da içeren çok boyutlu yaklaşımla ele alınarak, LÜE kalitesinin bireysel ve örgütsel sonuçlar üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışmada bağımlı değişkenler olarak; iş tatmini, örgüte bağlılık, işten ayrılma niyeti ve iş performansı ele alınmıştır. Bağımsız değişken olarak ise lider-üye etkileşiminin kalite düzeyi dikkate alınmıştır. Çalışmada araştırma birimi olarak Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi seçilmiştir. Çalışma, 2006 yılı Nisan-Eylül aylarında yürütülmüş ve araştırma kapsamında bu dönemde Tıp Fakültesinde görevli olan 189 öğretim elemanı yer almıştır. Araştırma için gerekli olan veriler anket formu ve mülakat yolu ile elde edilmiştir. Araştırmada LÜE’nin kalite düzeyi ile bireysel ve örgütsel sonuçlar arasındaki ilişkinin incelenmesi ve bu ilişkinin öğretim elemanlarının demografik özelliklerine ve çalıştıkları birime göre farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Anket uygulaması sonucu elde edilen veriler SPSS 10.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. İstatistiksel analizde verilerin niteliğine göre gerekli görülen yerlerde pearson korelasyon, sıralı lojistik regresyon analizi, varyans analizi ve TUKEY-HSD testleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda Tıp Fakültesinde lider-üye etkileşiminin kalite düzeyi ile öğretim elemanlarının iş tatmini, örgüte bağlılığı ve iş performansı arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde, buna karşın işten ayrılma niyeti ile negatif yönde bir ilişki olduğu görülmüştür. LÜE’nin alt boyutları olan etki, bağlılık, katkı ve profesyonel saygı ile bireysel ve örgütsel sonuçlar arasında da genel olarak istatistiksel anlamlı ilişki bulunmuş, ancak bağlılık boyutu ile iş performansı arasında anlamlı ilişki saptanamamıştır. Erkek öğretim elemanlarının LÜE kalitesi puanlarının bayanların puanlarından biraz daha yüksek olduğu, ayrıca kurumda çalışma süresi ile iş performansı algısı arasında da pozitif bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Sonuç olarak Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesindeki lider-üye etkileşiminin kalite düzeyinin bireysel ve örgütsel sonuçlar üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu anlaşılmıştır.

Earlier studies on leadership, it was generally assumed that the leader has a similar perception of all followers. Howewer, according to leader-member exchange (LMX) theory, different kinds of interactions are developed between the leader and each subordinate. This study, examines effect, contribution, commitment and professional respect aspects and effects of LMX quality on individual and organizational results in a multidimensional approach. The dependent variables are job satisfaction, organizational commitment, turnover intent and quality level, while the independent variable is the quality level of leader-member relation. The study is conducted in Afyonkarahisar Kocatepe University, Faculty of Medicine between April-September 2006, and 189 faculty members were interviewed. The necessary data for the study are gathered through survey and investigation. The relationship between the quality level of LMX and individual and organizational results are examined and it is aimed to find out if there is a difference in relations according to the demographic characteristics of faculty members and their work units. The data gathered through survey study are analyzed by using SPSS 10.0 package program. For the statistical analysis, pearson correlation, ordered logistic regression analysis, variance analysis and TUKEY-HSD tests are used. This study finds, a statistically meaningful and positive relation between the quality of LMX relation and job satisfaction, organizational commitment and job performance. Contrary to these findings a statistically meaningful but negative relation is found between the quality of LMX and turnover intent of the members of Medical Faculty. A statistically meaningful relation is also found between individual and organizational results and sub dimensions of LMX: effect, commitment, contribution and professional respect, but insignificant relation is identified between commitment level and job performance. LMX quality levels of male faculty members are found higher than that of female faculty members, and a positive relation between working period and job performance perception is also observed. As a conclusion, it is understood that quality level of LMX relation at Afyonkarahisar Kocatepe University Faculty of Medicine has an important effect on individual and organizational results.