Askerî Muhammed Dîvânı’nda Dîn-Tasavvuf

Abstract

Dîn; inanç ve ibadetleri kapsayan, insanı iki cihanda mutlu kılacak bilgi, emir ve yasakları içeren sistemlerin bütünüdür. Tasavvuf ise bireye kendini bilme, öğrenme konusunda yol gösteren yöntemler düzenidir. Allah’a kul olan insan, insan-ı kâmil mertebesine ulaşmaya çalışır ve bu esnada diğer insanların da güzel vasıflar kazanmasında yardımcı olan model haline gelir. Çalışmamızda Halvetî Tarikatı şeyhlerinden Askerî mahlaslı Muhammed Gülaboğlu’nun “Askerî Muhammed Dîvânı”nda dînî ve tasavvufî unsurlar incelenmiştir. Tasavvuf şeriati temel alarak, kalbi tasfiye ve nefsi tezkiye ederek, ta‘at içerisinde bulunarak Allah’ın sıfatlarına, sıfatlarının tecellisine ulaşmaktır. Allah’ın zâtına vuslat etmek için dîn ve tasavvuf yolunda bulunan aşk basamaklarını geçmek gerekmektedir. Askerî Muhammed, divanında dînin emir ve yasaklarını insanlara öğretirken Allah’ın lafz etmiş olduğu (konuştuğu) Kur’ân-ı Kerîm âyetlerini ve hadislerini esas almıştır. Dünyaya meyl etmeyi sevmeyen şair, dünyadan alakayı kesmeyi de önermez. Çünkü dünya Allah’ın tecellisi ile doludur. Yapılan bu çalışmanın gayesi şeyh ve müderris Askerî Muhammed’in şiirlerinde dîn ve tasavvufun tasavvuf ehlince nasıl algılandığı, bir mutasavvıfın bakış açısıyla dîne ve tasavvufa nasıl yaklaşıldığını incelemek ve gözler önüne sermektir.

Religion is the overall system that embodying the belief and prayers, and containing information, orders and bans making the person happy in both worlds. Sufism, however, is the order of ways guiding the person about knowing and learning himself. Tha man of Allah tries to reach the level of the perfect human being, and becomes to be the model that helps the others to gain the good characteristics. In our study, religious and sufistic elements in the work Askerî Muhammed Council by one of the Halvetî Dervish order Muhammed Gülaboğlu nick named Askerî are analyzed. Sufism is to reach Allah’s titles and the manifestation of these titles by basing on the religious laws, discharging the heart, referencing the desire and worshipping. You need to pass the love stairs on the way of religion and Sufism to meet Allah. While Askerî Muhammed was teaching the orders and the bans of the religion to the people, he based on the verses of Koran (Allah’s sayings) and the hadith (the sayings of the prophet Muhammed). The poet who does not like fancying the world does not offer to break off the relations with it because the world is full of the manifestations of Allah. The aim of this study is to analyze and show how the religion and Sufism in the poems of sheik and mudarris Askerî Muhammed are perceived by the master of Sufism and how religion and Sufism are approached from the point of view of a Sufi.